Alles over de Akita

Disclaimer: veel tijd en energie is gestoken in het correct beschrijven van de geschiedenis van het hondenras akita. Heb je een onjuistheid of onduidelijkheid ontdekt? Wij horen het graag. Je mag een mail sturen naar [email protected].

Alleen al de naam van dit ras ademt de sfeer van het Verre Oosten, en met goede reden: wie akita zegt, zegt ook Japan. Deze honden zijn innig verbonden met wat je de ziel van de Japanse cultuur kunt noemen. Ze worden al gehouden sinds voor de hoogtijdagen van de samoerai, toen de akita als trouwe makker met deze legendarische klasse van elitekrijgers, bestuurders en dichters meereisde.

(Voor de duidelijkheid; we praten hier over 'akita', maar destijds was dit geen puur en erkend officieel hondenras. Wel beschouwen ze de honden uit die tijd als de voorvaders van de moderne akita. Hier later op deze pagina meer over ...)

De Japanners zijn bijzonder gek op ‘hun’ akita’s. Er bestaat al bijna een eeuw een nationaal monument voor het ras, waar elk jaar een plechtige ceremonie voor ze wordt gehouden. Sterker nog: de akita zelf is in 1931 uitgeroepen tot nationaal monument. Inmiddels heeft de hele wereld kennis gemaakt met de akita en zijn er overal liefhebbers te vinden. Toch is hun verhaal er eentje van een ras dat bijna was uitgestorven in de donkerste dagen van de Japanse geschiedenis.

De naam akita is dezelfde als die van een noordelijke prefectuur – een soort provincie – op het Japanse eiland Honshu. Tijdens de eeuwen waarin de samoerai de dominante factor in de cultuur van het land waren, werden akita’s meegenomen op hun reizen en vergezelden ze hun baasjes tijdens de jacht op groot wild. De honden die gebruikt werden voor het jagen in de bergen noemde men 'Matagi-Inu', oftewel 'Akita Matagi'. Het dappere karakter en het sterke lijf van het ras maken ze geschikt om te helpen bij het jagen op dieren zoals wilde zwijnen, herten en zelfs beren.

Vanaf 1782 tot 1788, tijdens de Tokugawa periode, zou er een hongersnood zijn ontstaan in Japan, genaamd Great Tenmei famine, waardoor volgens Wikipedia meer dan 920.000 mensen om het leven zijn gekomen in de periode 1780 en 1786.

Misschien denk je nu, wat heeft een hongersnood in Japan te maken met het hondenras akita? Nou, ze zeggen dat er een gevoel van onveiligheid ontstond bij de mensen en ze voelde een noodzaak om zich te verdedigen. De eerste stap was het houden van een waakhond. De voorvader van de moderne akita, Matagi-inu, werd hiervoor gebruikt en dit was dan ook de eerste keer dat deze hond ingezet werd voor een ander doel dan het jagen, namelijk bewaken.

Het hebben van een gevreesd uiterlijk voor een waakhond is wenselijk, waardoor er wordt aangenomen dat dít het fokken van deze rassen heeft beïnvloed en langzamerhand het ras ontwikkelde van een middelgrootte hond naar een grote hond. Ze denken dat dit het fundament is van de grote Japanse hond, genaamd de akita.

Volgens het FCI werd de 'Akita Matagi', oftewel de hond die gebruikt werd voor het jagen, al vanaf 1603 ook gebruikt als vechthond.

Op de website van de Kennel Club voor de Japanese Akita-Inu in Engeland zeggen ze dat de honden die in dorpjes leefde en gebruikt werden als vechthond, 'Kuwae-Inu' of 'Kuriya-Inu' genoemd werden, in dialect. Op deze zelfde website vertellen ze dat hondengevechten erg populair waren in de Tokugawa periode van 1612 en 1868.

Op de Nederlandse akita rasvereniging website Nippon Inu staat dat hondengevechten in 1868-1912 ook erg populair waren. Dit noemt men ook wel de Meiji periode. Dit wordt ook bevestigd door de Engelse Akita-Inu website. In deze periode werd geadviseerd om hondengevechten te houden om zo de ware gedachte van de samoerai te behouden. Rond het jaar 1897 werd de Tosa hond geïntroduceerd bij hondengevechten. Dit was/is een grote hond die gefokt werd met als doel om te vechten.

Volgens de Engelse Kennel Club voor de Japanese Akita-Inu werden de honden 'Odate dogs' of 'Odate-Inu' genoemd. Vernoemd naar het dorpje Odate. Deze honden leken op de moderne akita hoe wij hem kennen.

Allereerst zou de 'Odate' hond sterker zijn dan de Tosa, maar na verloop van tijd werden de rollen omgedraaid nadat de Tosa werd gekruist met vele andere grotere hondenrassen.

Tijdens deze periode is de Odate hond ook gekruist met grote hondenrassen wat ertoe heeft geleidt dat de puntige oren en de ringstaart verdwenen.

Hondengevechten zijn officieel verboden in Japan sinds 1910, maar of dit gehandhaafd wordt door de autoriteiten is de vraag als je dit artikel leest van van Newsweek uit 2016. (Staat overigens los van het hondenras akita.)

In hoofdstuk 10 van het boek 'Man's Best Friends: True Stories of the World's Most Heroic Dogs' van John McShane staat dat de burgemeester, Shigeie Izumi, van het plaatsje Odate, in 1927, de 'Akita-Inu Preservation Society' oprichtte. Het doel hiervan was om de puurheid van de Odate hond te behouden/bewaken. Het hondenras akita werd sinds 1931 officieel een erkend hondenras. Pas sinds 1930/1931 is de Akita naam officieel gegeven aan de hond. Vandaar dat ze zeggen dat de moderne akita nooit mee gedaan heeft in hondengevechten. De hondengevechten waar we van spreken in het begin van dit artikel zijn uit de 17e, 18e en 19e eeuw en zijn afgeschaft in het begin van de 20e eeuw. Het pure akita hondenras is pas sinds 1930/31 officieel erkend.

Deze website geeft nadrukkelijk aan dat een akita oorspronkelijk dus niet gefokt is om op beren, herten of iets anders te jagen. Dit was de hond die Matagi werd genoemd. Hetzelfde geldt voor de hondengevechten. Een akita is niet gefokt om te vechten met andere honden. De Odate hond (zoals ze hem noemden) werd hiervoor gebruikt wat geen officieel ras is. Wél vind je deze honden terug in de familieboom dat de moderne akita gevormd heeft hoe wij hem nu kennen.

Een beschrijving van de akita is niet compleet zonder een waarschuwing over zijn karakter. Veel mensen vallen als een blok voor het wollige, knuffelbare uiterlijk van deze honden, maar een simpele knuffelhond is een akita allerminst. Als je een akita niet vanaf het begin is gesocialiseerd op vriendelijk en rustig gedrag tegen onbekenden (mensen, maar zeker ook andere honden), dan bestaat er een grote kans dat hij daar later agressief op kan reageren (dit geldt overigens voor alle honden).

Als een akita eenmaal agressief wordt is hij door zijn kracht en instincten moeilijk meer te stoppen, met alle gevolgen van dien: er zijn landen waarin dit ras bij rassen zoals de pitbull terriër wordt gerekend als ‘gevaarlijke honden’. Denk dus heel goed na voordat je besluit een akita in huis te nemen – en doe het zeker niet vanwege zijn lieve blik of zijn zachte looks!

In de eerste eeuwen waarin de Japanners de akita leerden kennen was het echt een hond voor de elite van de samenleving. Ze werden speciaal gefokt en opgevoed voor de keizer, zijn familie, en de meest hooggeplaatste adelen van de Japanse samenleving. Vanuit die hoge positie gingen steeds meer samoeraifamilies akita’s voor de jacht gebruiken. Zelfs toen na de bloeitijd van de samoerai ook gewone burgers akita’s konden houden bleef het verboden om de honden te exporteren vanwege hun bijzondere status. Daar kwam pas vlak voor de Tweede Wereldoorlog verandering in, toen een Amerikaanse dame van de regering twee akita’s mee naar huis mocht nemen.

Wat de Japanners tegenwoordig vooral zo waarderen in dit ras is de enorm sterke band die de dieren opbouwen met hun baasjes, zelfs al kunnen ze erg afstandelijk zijn naar anderen toe. Deze onvoorwaardelijke trouw is ook de reden voor de oprichting van het nationale monument dat in Tokio voor de akita is opgericht. Wie de film ‘Hachikō’ heeft gezien kent het waargebeurde verhaal van de gelijknamige akita en zijn baasje professor Ueno. De trouw van Hachikō bleek uit het feit dat de hond elke dag met zijn baasje meeliep naar het station als hij naar zijn werk ging. Aan het eind van de dag wachtte hij hem daar ook altijd weer op. Toen Ueno op een kwade dag plotseling overleed op zijn werk bleef zijn akita op hem wachten: negen jaar lang zat hij elke middag trouw op zijn plek. Net voordat Hachikō in 1934 zelf overleed werd bij het station een bronzen standbeeld in zijn eer opgericht. Op deze plek wordt nog elk jaar op 8 april een akita ceremonie gehouden.

Toen Japan zich in 1941 in de Tweede Wereldoorlog mengde braken duistere tijden aan: niet alleen voor de mensen, maar ook voor de honden van het land. Symbolisch genoeg werd het beeld voor Hachikō omgesmolten om granaten van te maken, hoewel het later werd herbouwd. Een veel ernstiger bedreiging was de hongersnood die de eilanden in zijn greep hield. Honden zoals de akita werden noodgedwongen gedood om op te eten en voor hun bont. De regering ging zelfs zo ver om alle honden te verbieden om de verspreiding van ziektes te voorkomen, tenzij ze een militair doel dienden. Dat was bijna het einde geworden van het akita ras.

Sommige eigenaren waren zo slim om hun akita te kruisen met Duitse herders en ze Duitse namen te geven om ze een militair tintje te geven, maar veel volbloed honden werden ook losgelaten in het wild om te overleven. Daar vermengde de gedomesticeerde akita zich weer met een verre voorvader, de matagi. Net voor de oorlog begon waren er wel akita’s buiten Japan opgegroeid, in de VS, maar daar werden ze met allerlei andere soorten gekruist waardoor de bloedlijn verdunde. Het was met name te danken aan een groep toegewijde akita fans in Japan zelf dat het ras door een zorgvuldig fokprogramma weer opveerde na de Japanse capitulatie.

Wat langs een andere weg hielp bij de terugkeer van de akita’s was dat ze de harten veroverden van veel Amerikaanse soldaten die na de oorlog Japan bezetten. Ze namen de honden mee terug naar de Verenigde Staten, waar ze werden gekruist met andere soorten en niet volgens de strenge standaarden van de Japanse liefhebbers werden gefokt. Zo ontstonden vanaf 1945 twee verschillende akita rassen, hoewel dat onderscheid in de VS zelf niet wordt gemaakt. Voor de rest van de wereld bestaan er nu naast de Japanse akita, of ‘akita inu’ (inu is Japans voor ‘hond’) ook Amerikaanse akita’s.

De oudste wortels van de akita liggen bij de zogenaamde oertypes: oude hondenrassen die al duizenden jaren min of meer hetzelfde zijn gebleven. De directe voorvader van de akita is de eveneens Japanse matagi. Vanuit die oorsprong hebben de Japanners het ras vooral als jachthond gebruikt, maar later ook als waakhond en gezelschapsdier. Tegenwoordig is de akita wereldwijd vooral een trouwe vriend van zijn baasjes die ook prima als waakhond kan werken. Toch is het nog geen echt grote celebrity: pas sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw maken steeds meer mensen kennis met deze bijzondere Japanse hond.

Boven een compacte ondervacht zit een langharige of halflangharige deklaag, waardoor sneeuw en regen weinig vat op deze taaie honden krijgen. De vacht van een Amerikaanse akita kan eigenlijk elke kleur hebben die een hond maar kan krijgen. Meerkleurige vachten komen ook veel voor. In de rest van de wereld gelden de eisen vanuit Japan, de ‘originele’ akita – de Japanse akita of akita inu dus, waar alleen rode, witte, gestroomde en zeldzame sesamkleuren zijn toegestaan.

Onder die mooie vacht is een akita gespierd en stevig gebouwd, met zware botten die tegen een stootje kunnen. Daarbij zijn de Amerikaanse akita’s door kruisingen wat zwaarder en groter geworden dan hun Aziatische voorlopers. Een Amerikaanse akita reu kan een schofthoogte van zo’n 66 tot 71 centimeter bereiken en daarbij op een gewicht van 45 tot 59 kilo uitkomen. Een teef wordt ongeveer 61 tot 66 centimeter hoog bij de schoft, met een bijbehorend gewicht tussen 32 en 45 kilo. De Japanse akita is iets lichter en kleiner van stuk dan de Amerikaanse akita.

De kop van een akita heeft een typerende gezichtsuitdrukking. Dat komt voor een deel door de sterke vorm van de schedel, die wel iets weg heeft van het hoofd van een beer. Bovenop de schedel staan de driehoekige oren recht overeind met een lichte helling naar voren toe, wat een alerte indruk maakt. De ogen van de akita maken het gezicht compleet, met hun typerende driehoekige vorm: natuurlijk zijn de ogen zelf rond, maar de huidplooien eromheen geven de ogen hun bijzondere uitstraling.

Een akita maakt qua verschijning tegelijk een slanke en een sterke indruk. Ze zijn over het hele lichaam goed gespierd, wat ook logisch is voor een jacht- en werkhond, maar ze staan wel elegant op hun poten. De staart wordt in een krul naar voren toe gedragen, wat de alerte gezichtsuitdrukking nog beter tot zijn recht laat komen in het beeld van een scherpe, waakzame hond. De rasstandaard heeft het terecht over een flinke dosis ‘adel’, waarmee de akita een soort waardigheid uitstraalt waar al veel eigenaren als een blok voor zijn gevallen.

Het verhaal van Hachikō geeft aan dat een akita niet alleen – letterlijk – hondstrouw is aan zijn baasje, maar ook bijzonder slim en zelfstandig is in zijn gedrag. Elke dag op de juiste tijd de hele route van en naar een station in het drukke Tokio afleggen is geen simpele taak. Dar verklaart ook waarom de oude samoerai deze honden zo graag aan hun zijde hadden. Onvoorwaardelijke trouw werd ook voor deze krijgers zelf als de allerbelangrijkste eigenschap gezien: een akita volgt zijn baasje net zo trouw en kalm als een samoerai zijn heer, of daimyō, hoorde te volgen.

Hoewel een akita vroeger eigenlijk vooral als jachthond werd ingezet is dit ras ook erg waaks van aard. Ze zullen niet zo snel gaan blaffen, maar reken maar dat ze alles meekrijgen dat er in hun omgeving gebeurt. De trouw aan zijn baasje(s) kan ervoor zorgen dat een akita zich beschermend op gaat stellen als hij denkt dat er bedreigingen zijn. Dat is een aandachtspunt tijdens de socialisatie als je voor een akita puppy kiest. Als je hond te beschermend en eenkennig wordt kan dat problemen geven wanneer je bijvoorbeeld visite krijgt, of tijdens het uitlaten.

Het waakse karakter van de akita wordt mooi in balans gehouden door zijn rustige aard. Als huisdier kan een akita zich heel kalm opstellen, met een bijna stoïcijnse houding waarmee ze nauwelijks van hun stuk te brengen zijn. Vanwege dat beheerste karakter kun je een akita ook prima opvoeden om goed met kinderen om te gaan. Toch heeft ook dit rustpunt in huis zijn grenzen, dus leer je kinderen wel dat ze deze hond niet uit moeten dagen. Omdat je kinderen en honden nooit met elkaar alleen in een ruimte mag laten heb je gelukkig genoeg tijd om te observeren. Daardoor kun je je kinderen goed bijsturen als ze te ver dreigen te gaan bij het spelen of knuffelen. Kleine kinderen kunnen een akita niet zelf uitlaten op straat, omdat dit ras veel te sterk voor ze is om in bedwang te houden. Als het jachtinstinct het bijvoorbeeld ineens overneemt omdat er een kat of een haas wegsprint, kun je erop rekenen dat je akita er achteraan rent zonder dat je kinderen daar iets aan kunnen doen.

Als je nog meer huisdieren hebt dan alleen je akita moet je in de gaten houden hoe de verhoudingen zich ontwikkelen. In veel gevallen kunnen deze honden andere dieren in huis prima met rust laten, maar het kan ook zijn dat het jachtinstinct daar te sterk voor is. Dat geldt in principe ook voor andere honden in huis. Hoewel de term ‘dominantie’ een beetje gedateerd is, kan een akita zich wel dwingend gaan gedragen naar andere honden toe, zeker als het onbekende dieren zijn, maar als je hond er vanaf de puppytijd rustig aan kan wennen is er een grote kans dat het geen problemen oplevert.

Zelfs al heeft een akita een flinke vacht, eigenlijk valt het met de verzorging van deze honden wel mee in vergelijking met andere (half-) langharige honden. Daarbij helpt het dat akita’s de reputatie hebben dat ze ‘katachtig’ schoon zijn en zichzelf in de regel goed verzorgen.

Of je de vacht van een akita wel of niet zou moeten borstelen zijn de meningen over verdeeld.

Na vele websites (in het Nederlands en Engels) gelezen te hebben adviseren ze allen om je akita wekelijks te borstelen. Tijdens de rui periode (wat ze twee keer per jaar hebben) is dagelijks borstelen het advies.

De Nederlandse rasvereniging van de akita, Nippon Inu, geeft aan dat je juist niet je akita wekelijks moet borstelen. Ze zeggen dat wanneer je de akita één keer per week borstelt je op den duur juist een continu ruiende hond hebt. Wanneer de akita in de rui is is het wel weer slim om dagelijks te borstelen vertellen ze.

Welk advies je volgt is jouw eigen keuze.

Eigenlijk geldt voor alle honden dat het gebit en de nagels bijzondere aandachtspunten moeten zijn bij de verzorging. Er is speciale tandpasta voor honden ontwikkeld, waarmee je eens per week het gebit van je akita schoon kunt poetsen. Daarbij helpt het om dit vanaf de eerste weken aan te leren, zodat het niet steeds een hele strijd hoeft te worden omdat je hond eraan gewend raakt. De nagels zouden bij voldoende beweging op een natuurlijke manier moeten slijten, maar hou wel in de gaten of ze niet alsnog te lang worden. Knippen moet je alleen doen als je goed weet hoe het moet: weet je dit niet of vind je het eng of lastig, ga er dan voor naar een specialist.

Akita’s zijn bovengemiddeld intelligente honden. Dat is vaak een voordeel, want ze leren gemakkelijk en een slimme hond houdt jou als baasje natuurlijk ook scherp. Het nadeel van die intelligentie is wel dat akita’s het risico lopen om vrij snel verveeld te raken. Als dat gebeurt gaan ze meestal probleemgedrag vertonen dat moeilijk weer af te leren is. Zorg dus voor voldoende afleiding en geef genoeg mentale prikkels om de geest van je hond actief en fit te houden. Hondensport is daarvoor zeker een optie, maar nog belangrijker is het om tussendoor met leuke spelletjes en puzzels te blijven komen om je akita uit te dagen. Het is nog een leuke manier om jullie band te versterken ook, dus blijf online en offline zoeken naar nieuwe hersenkrakers om (samen) op te lossen.

Ook al ziet een akita er nog zo wollig en knuffelbaar uit, toch is het een echte doorzetter die veel beweging nodig heeft om in vorm te blijven. Het is heel belangrijk om niet alleen mentaal, maar ook fysiek genoeg activiteiten te bieden, dus voor baasjes die het liefst op de bank blijven hangen is een akita geen goede keuze. Ga samen elke dag een flink eind wandelen, bovenop de normale rondjes om je hond even snel uit te laten. Ook hier is een vorm van hondensport weer een goede keuze, maar dat doen jullie vast niet dagelijks, dus forse wandelingen blijven erg belangrijk.

Als je akita nog een puppy is zijn de spieren en de gewrichten nog volop in ontwikkeling. Daarom moet je jullie wandelritme langzaam opbouwen om blessures te voorkomen. Onthoud dat een puppy vijf minuten extra mag wandelen voor elke maand dat hij ouder wordt, vier keer per dag. Is je puppy drie maanden oud, dan mogen jullie wandelingen maken van 3x5= 15 minuten. Met een half jaar mag je dat opvoeren naar 6x5= 30 minuten, enzovoort. Kleine uitstapjes voor een snelle plas tellen niet mee. Nog een aandachtspunt voor tijdens het lopen: vaak kunnen akita’s alleen aangelijnd buiten lopen vanwege hun jachtinstinct. Wordt dat instinct getriggerd door een haas of een hert (of een fietser als je pech hebt) dan is je hond vertrokken en kijkt hij voorlopig niet meer naar je om. Een grondige socialisatie kan helpen, maar je bent in elk geval gewaarschuwd: akita’s blijven jachthonden.

Wil je toch het loslopen proberen? Houd er dan rekening mee dat akita's zich dwingend kunnen gedragen naar andere honden. Hierbij dus nog een extra reden om je hond extra goed te socialiseren in die eerste weken en maanden dat hij bij je is.

Een akita is niet de meest gemakkelijke hond om te trainen, te socialiseren en op te voeden. Ze zijn slim genoeg om snel nieuwe dingen te leren, maar dat betekent automatisch dat ze ook heel snel dingen aanleren die niet mogen. Consequent blijven in wat wel en niet mag is daarom heel belangrijk, gewoon meteen vanaf de eerste dag. Jouw persoonlijkheid als baasje is ook een factor bij het opvoeden en socialiseren van je akita. Straal je rust en zelfvertrouwen uit, dan zal je hond je ook gemakkelijker zien als leidend figuur. Ben je onzeker en twijfelachtig, dan gaat je hond vanzelf een meer assertieve en eigenzinnige houding aannemen.

Akita’s zijn niet alleen heel slim en zelfstandig, maar ook groot en erg sterk. Naar vreemde mensen en onbekende dieren toe zijn ze niet altijd direct vriendelijk. Als je niet vanaf het begin aandacht geeft aan een goede socialisatie, kan de combinatie van eigenzinnig, waaks en krachtig een probleem worden. Vergis je niet: zoals eerder aangegeven, er zijn landen waar de akita als ‘gevaarlijk hondenras’ wordt beschouwd. Geef je hond daarom vanaf de puppyleeftijd ruim de kans en genoeg tijd om te wennen aan allerlei vreemde nieuwe indrukken. Ga ook zo jong mogelijk samen op puppycursus, zodat jullie van de experts kunnen leren hoe je goed met elkaar en met anderen omgaat.

De ervaringen met akita’s zijn voor iedereen anders. Er zijn een heleboel mensen die nooit meer een andere hond dan een akita zouden willen. Dat is begrijpelijk, want het is een uniek ras van slimme, grappige en heel mooie honden.

Het opvoeden van deze honden kost meer tijd en energie dan bij veel andere rassen en je moet letterlijk en figuurlijk stevig in je schoenen staan om de training en socialisatie goed aan te kunnen pakken. Daarom is het advies ook om heel goed na te denken voor je een akita puppy in huis neemt, hoe lief ze er ook uitzien: bezint eer ge begint!

Dit betekent niet dat een akita niet je eerste hond kan of mag zijn. Een goede fokker zal jou als nieuwe eigenaar begeleiden in de opvoeding van je puppy. Ook betekent dit niet dat wanneer je al een ervaren hondenbezitter bent je opeens precies weet hoe om te gaan met de opvoeding van een akita. Dit kan een valkuil zijn.