Alles over de Berner sennen

De Berner sennenhond, meestal kortweg Berner sennen genoemd, is een geliefd huisdier dat uit de Zwitserse alpenweiden is neergedaald naar baasjes over de hele wereld. Deze grote, sterke hond werd in Zwitserland vooral gebruikt om het vee te hoeden en om de erven van boerenfamilies te beschermen. Tegenwoordig is het vooral een gezinshond, omdat het zachtaardige karakter van deze vriendelijke reuzen ze erg geschikt maakt als gezelschapsdier.

Met zijn herkenbare kleurenpatroon, indrukwekkende gestalte en zachtaardige karakter is de Berner sennenhond een bekende verschijning op boerenerven en op straten door heel Nederland. Ook in de rest van de westerse wereld, met name in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, zijn veel baasjes te vinden die verslingerd zijn geraakt aan hun Berner sennen. Dat is achteraf een gelukkige uitkomst voor het ras, want nog niet zo lang geleden waren Berner sennens bijna compleet van de aardbodem verdwenen.

De eerste sporen van de voorouders van de Berner sennen leiden terug tot voorbij de Alpen, naar de streken ten zuiden van Zwitserland. De stamvaders van het ras reisden mee met de Romeinse legioenen, toen ze de door de bergpassen van centraal Europa trokken om hun imperium naar het noorden uit te breiden. Over de precieze herkomst van de Berner sennen uit deze periode aan het begin van onze jaartelling is niet veel bekend. Toch delen deze honden veel van hun eigenschappen met de molos-achtige dieren waar de legionairs dol op waren.

Toen de Romeinen de Alpen passeerden gebruikten de soldaten de grote, stevige voorlopers van de Berner sennen voor allerlei taken. Het bewaken van het vee dat met de legers meetrok was er één van, maar ook als jachthond en vechthond was de dog-achtige molosser geliefd. In de dunbevolkte berggebieden werden legerposten gebouwd om wat nu Zwitserland is onder controle te houden. Zo kwamen lokale boeren in aanraking met de Romeinse honden, en ook zij waren onder de indruk van zijn veelzijdigheid en postuur. Kruisingen vonden in allerlei bergdalen plaats, en zo ontstonden de lijnen die leiden naar de vier Zwitserse sennenrassen die we nu nog kennen.

De Zwitserse roots verklaren de naam van de Berner sennen. Toen dit ras eind negentiende eeuw bijna helemaal was verdwenen tussen de vele boerenhonden die het land rijk was, zette een lokale hondenexpert een nieuw fokprogramma op. Dit gebeurde in de buurt van de stad Bern, waar het eerste deel van de naam vandaan komt. Lokaal staan de weides in de bergstreken bekend als ‘sennen’, en zo is deze ‘bergweidehond van Bern’ aan zijn moderne naam gekomen. Om precies te zijn stonden de eerste nieuw gefokte honden bekend als Düirbächler, naar het streekje waar de meeste honden voorkwamen, maar toen in 1908 de eerste rasvereniging werd opgericht werd besloten om de hond officieel tot Berner sennenhund te dopen.

Op een boerderij is altijd allerlei werk te verrichten; zeker als je in een afgelegen berggebied woont zoals de Zwitsers dat al eeuwen deden. Daarom kwam de veelzijdigheid van de Berner sennenhond en zijn voorlopers ook altijd zo goed van pas in zijn thuisstreek. Berner sennenhonden werden voor van alles ingezet: van het trekken van hondenkarren tot het bewaken van het erf, en van het escorteren van vee naar de markt tot het beschermen van hun baasjes als die met het verdiende geld de lange weg terug naar huis maakten. Toch is het drijven, hoeden en bewaken van kuddes vee de hoofdtaak van de Berner sennen gebleven: een karwei waar ze zich vandaag de dag nog steeds graag op storten als ze de kans krijgen.

Ondanks de boerenherkomst van het ras zijn vandaag de dag de meeste Berner sennenhonden echte gezins- en gezelschapsdieren, die ondanks hun flinke afmetingen graag als harige huisreuzen met het gezin samen blijven wonen. Dat is natuurlijk ook niet zo verwonderlijk, want er zijn steeds minder boerderijen waar nog kuddes vee hoeven te worden bewaakt en begeleid. Gelukkig is het ras opnieuw van de ondergang gered doordat hun zachtaardige karakter ze tot echte mensenvrienden maakt.

Berner sennenhonden zijn groot en stevig gebouwd, met sterke spieren over het hele lijf: flinke boerenjongens en -meiden dus. Een volwassen reu heeft een schofthoogte van zo’n 64 tot 70 centimeter, waardoor hij in een enthousiaste bui met gemak de kopjes van de koffietafel zwiept. Reuen zijn iets kleiner van stuk, maar met een schofthoogte van 58 tot 66 centimeter zijn ze nog altijd groot te noemen. Een Berner sennen is behalve hoog ook lang van lijf: dat blijkt ook wel uit het stevige gewicht van 40 tot 44 kilo dat een volwassen dier kan bereiken. Al met al zijn het dus honden die je beter niet in huis kunt nemen als je in een klein appartementje op driehoog achter woont – daarmee doe je je meubels geen plezier, maar je hond ook zeker niet. Hoewel een Berner sennen best binnen kan gedijen heeft hij voldoende leefruimte nodig voor zijn welzijn.

De kop van de Berner sennen is erg herkenbaar, met een karakteristieke tekening in de zwart-wit-bruine kleuren die over het hele lichaam terugkomen. Net zo stevig en robuust als de rest van het lijf heeft het hoofd een afgeplat schedeldak met aan de zijkanten afhangende, driehoekige oren. Door de tekening in het gezicht krijgt deze hond een extra dosis karakter mee, wat voor veel eigenaren een factor is om voor de Berner sennen te vallen. De stevige snuit herbergt een schaargebit dat verborgen blijft achter de licht afhangende bovenlip en wangen.

Nog een bepalend kenmerk van de Berner sennen is zijn dikke vacht. Dit ras heeft een stokharige vacht met krullende haren, wat betekent dat er twee lagen over elkaar heen groeien: een warme isolerende onderlaag, met daarboven het dekhaar dat het uiterlijk bepaalt. De haren van de onderlaag zijn kort en dof, terwijl de bovenliggende deklaag lang, golvend en glanzend is. Die dikke vacht kwam natuurlijk prima van pas wanneer de alpenweiden met een flink pak sneeuw bedekt waren, maar in de zomer kan het in gebieden zoals Nederland onhandig uitpakken voor de hond. Lichaamswarmte kan hij niet kwijt via de huid door te zweten zoals wij. Ga daarom in de zomer samen liever wandelen op de koele momenten van de dag.

De haren van de Berner sennenhond komen eigenlijk altijd voor in tricolor kleurstelling, waarbij de basistoon diep glanzend zwart is. De bruine gedeeltes worden als tan-kleurig benoemd en zijn vooral te vinden op de poten, borst en wangen van de hond, maar de meest opvallende tan-vacht kleurt de wenkbrauwen, wat een sterk element in de typerende gezichtsuitdrukking is. De witte vacht is vooral aanwezig op de tenen, de punt van de staart en de bles die vanaf de bovenkant van de schedel tot aan de kin doorloopt.

Zoals dat bij meer honden in de dogachtige groepen voorkomt is de Berner sennen tegelijk intelligent en een tikje eigenwijs. Dat heeft allebei te maken met zijn oorsprong, want vroeger werd de hond ingezet om zelfstandig, dus zonder herder, een kudde vee bij elkaar te houden. Dit eigenwijze karakter kan misschien grappig en koddig overkomen als je Berner sennen nog een puppy is, maar een goede opvoeding en socialisatie zijn hierdoor wel extra belangrijk. Een volwassen exemplaar van meer dan veertig kilo dat weigert te gehoorzamen is bijzonder onhandig in de omgang! De intelligentie van het ras is een mooie eigenschap, maar schept ook verplichtingen. Zorg voor voldoende interessante prikkels door spelletjes en puzzels aan te bieden, anders kan deze slimme hond zich gemakkelijk gaan vervelen.

Een Berner sennenhond heeft meestal een vriendelijk en zachtaardig karakter. Dat maakt hem tot een leuke gezinshond en een trouwe speelkameraad, die ook nog eens vrolijk is aangelegd en altijd zin heeft in een spelletje. Als je er vanaf de puppytijd genoeg aandacht aan besteed kan een Berner sennen best een tijdje alleen blijven. Toch moet je ze niet te lang achter elkaar alleen in huis opsluiten, want dat is voor geen enkele hond goed. Een Berner sennen is bovendien van nature erg sociaal aangelegd. Je hond gaat zich daarom net als elk ander ras na een tijdje eenzaam voelen. Dat zou in principe niet moeten voorkomen, want als verantwoordelijk baasje heb je natuurlijk goed nagedacht over de vraag of je wel genoeg tijd aan je huisdier kunt besteden voordat je een puppy in huis neemt.

De sociale aard van een Berner sennen komt op verschillende manieren naar voren in zijn gedrag. Deze honden zijn trouwe vrienden van hun baasje en het gezin waarmee ze het huis delen. Daar hoort voor deze waakhonden ook bij dat ze wegens hun oorsprong waaks zijn naar onbekenden toe: nog een reden om ze goed te socialiseren dus. Ook met kinderen kan deze grote lobbes in de regel prima overweg. Toch is het, los van het formaat, nooit de bedoeling om je hond met kinderen alleen te laten, dus hou altijd een oogje in het zeil als er kleintjes in de buurt zijn.

Als puppy kan een Berner sennen behoorlijk druk zijn en als een stuiterbal door het huis heen rennen. Ook hiervoor is het dus belangrijk om je puppy goed te trainen en te socialiseren, want dat rondhuppelen is behoorlijk onpraktisch als je hond eenmaal volgroeid is. In de regel worden volwassen dieren wel rustiger en een Berner sennenhond past zich vrij gemakkelijk aan het ritme van je gezinsleven aan. Toch moet je ook dat rustiger worden niet te ver door laten schieten en genoeg activiteit blijven bieden, anders loop je het risico dat je hond uitgroeit tot een sloom en suffig beest. Voldoende beweging is dus belangrijk om zowel de conditie als de mentale scherpte op peil te houden.

De dikke stokharige vacht van je Berner sennen is prachtig om te zien. Dat is maar goed ook, want je gaat diezelfde vacht door je hele huis tegenkomen: op je bank, in het tapijt en op je kleren bijvoorbeeld. Alleen al daarom is het nodig om je hond zeer regelmatig te borstelen en te kammen. Twee keer per week is sowieso aan te raden, maar vaker kan in principe geen kwaad. Natuurlijk doe je dat nog veel meer voor je hond dan voor je meubilair, want een vacht vol klitten en vuil is erg vervelend als je er de hele dag mee rond moet lopen. In de gebieden rond de oksels, de achterpoten, op de borst en achter de oren zijn de dekharen extra lang. Dat betekent automatisch dat je hier wat meer aandacht aan moet besteden bij elke kam- en borstelronde.

De oren en oogleden zijn ook belangrijk bij een goede verzorging. Controleer of daar geen vuil achterblijft, want dat kan irritatie en infecties veroorzaken. Als er vuil is blijven zitten kun je dat weghalen met een tissue of wattenstaafje met wat lauw gekookt water erop. Ook tussen de lange tenen van een Berner sennen kunnen kleine takjes, gras en andere vuilresten blijven zitten. Kijk daar regelmatig naar, ook omdat je hiernaar moet kijken bij het controleren of de nagels niet te lang worden. Als je dit niet zeker weet, of je weet niet goed hoe je de nagels moet knippen, schakel dan een specialist zoals de dierenarts in om het goed op te lossen.

Het gebit van je hond heeft ook aandacht nodig. Controleer het tandvlees op zwellingen en ontstekingen. Poets ook minstens een keer per week de tanden van je Berner sennen met speciaal voor honden ontwikkelde tandpasta.

Een Berner sennen is van oorsprong een echte buitenhond, met sterke spieropbouw en een fors uithoudingsvermogen. Ze houden van activiteiten die ze met hun geliefde baasjes kunnen doen, dus zorg voor genoeg beweging door samen lekker te wandelen. Een Berner sennen die te weinig beweegt heeft de neiging om lui en sloom te worden, maar ook voor de gewrichten, de spieren en het skelet is genoeg beweging nodig. Pas er wel voor op dat je niet te vaak, te ver, of te lang wandelt samen, want helaas heeft dit ras een aanleg voor gewrichtsproblemen. Dit is ook een extra reden om te investeren in goede voeding die speciaal is ontwikkeld om de gewrichten soepel te houden.

Ook met je puppy moet je natuurlijk voldoende wandelen, maar bij een puppy is het lichaam nog volop in ontwikkeling, waardoor je het het ritme langzaam op moet bouwen. Berner sennenhonden lopen een verhoogd risico op heup- en elleboogdysplasie, dus voor dit ras geldt die dosering nog sterker dan bij veel andere honden. Hou als richtlijn aan dat je puppy bij elke wandeling vijf minuten mag lopen voor elke maand dat hij oud is. Een puppy van drie maanden mag dus 3x5=15 minuten lopen per wandeling. Ga wel minstens vier keer per dag met je puppy lopen. Even snel de deur uit en weer terug voor een snelle plas telt hierbij niet mee.

Met de voeding komen we meteen bij een volgende kwetsbaarheid van Berner sennens: maagtorsie. Dit is een pijnlijk en erg gevaarlijk medisch probleem, waarbij de maag van je hond in een knik kan raken waardoor de maaginhoud niet meer weg kan. Maagtorsie kan dodelijk zijn en komt bovengemiddeld vaak voor bij dit ras. Je kunt het voorkomen door te zorgen dat altijd minstens een uur, maar liever nog twee, tussen de maaltijd en de volgende wandeling zit.

Net zoals dat geldt voor fysieke beweging is het ook essentieel om de geest van je Berner sennen in goede conditie te houden. Je hond is dol op lol trappen en spelletjes spelen, dus neem bij jullie wandelingen altijd een balletje of ander speelgoed mee om het interessant te houden. Dit ras is erg intelligent, maar de keerzijde daarvan is dat ze erg ongelukkig kunnen worden van een te saaie omgeving zonder genoeg prikkels. Gelukkig zijn er online en in allerlei boekjes genoeg leuke spelletjes te vinden om samen met je Berner sennen van te genieten, dus ga er vooral voor samen!

Nogmaals: een volwassen Berner sennen is een erg grote hond. Dat maakt het misschien nog wel belangrijker dan bij andere honden om hem goed op te voeden en te socialiseren. Gedrag waar veel mensen nog om kunnen lachen in de puppytijd wordt al gauw problematisch als je hond straks volgroeid is. Ga daarom sowieso samen naar een puppycursus. Als je hond nog in de puppyleeftijd zit kan hij veel sneller en gemakkelijker nieuwe dingen oppikken dan later wanneer hij volwassen wordt, dus wees er op tijd bij en voorkom dat je straks met een nukkige, slome en moeilijk te hanteren kolos in huis zit.

Van nature is een Berner sennen sterk op mensen gericht, maar in de regel geldt dat vooral voor het directe gezin waarin hij opgroeit. Dat maakt socialiseren extra belangrijk. Als je erop let dat je puppy went aan vreemde mensen, onbekende dieren en nieuwe indrukken die je op straat kunt tegenkomen, dan bevorder je een open, nieuwsgierig karakter. Berner sennenhonden hebben een waakse aanleg, dus als je hond niet aan vreemde mensen went kan hij al snel eenkennig en zelfs wantrouwend worden. Dat is straks niet alleen vervelend voor de postbode, maar ook voor spelende kinderen en familie die niet wekelijks op bezoek komt, dus zorg ook hier dat je op tijd met een goede socialisatie begint.