Alles over de cairn terrier

De cairn terriër mag er dan misschien uitzien als een schattig klein harig huisdiertje, toch heeft dit ras een stoere geschiedenis die begint in het hoge noorden van Schotland. Aan de westelijke Schotse kustlijn bevindt zich het ruige en rotsachtige Isle of Skye. Deze prachtige streek is dunbevolkt en bestaat vooral uit heuvel- en berglandschap, waar het zeker in de winter bar slecht weer kan zijn. Deze schilderachtige en onherbergzame streek is de plek waar de eerste cairn terriërs werden gefokt, en de geografie en het klimaat van Skye zijn bepalend geweest voor hoe het ras er vandaag uitziet.

Voordat de naam ‘cairn terriër’ voor het eerst opdook in 1887 en lang voordat het ras als zodanig officieel werd erkend, werd er rond 1600 al gesproken over ‘cairns’ en ‘cairn-achtige honden’ uit de westelijke Highlands van Schotland. In die tijd stonden de terriërs bekend als ‘grondhonden’ en deze nuttige dieren stonden hoog in aanzien. Engelse koningen stuurden ze als geschenk naar Franse vorsten, waarbij de ‘ground dogges’ in afzonderlijke schepen werden vervoerd zodat ze bij schipbreuk niet allemaal tegelijk zouden omkomen.

Als Nederlandstalige lezer zul je je inmiddels misschien afvragen waar de term cairn dan precies vandaan komt. Een cairn is een oud woord, afkomstig uit de Schots-Gaelische taal. Oorspronkelijk is een cairn een stapel stenen die in de prehistorie wel voor ceremonies en als grafmonument werd gebruikt, maar later vaak als wegwijzer voor reizigers diende. Allerlei andere culturen gebruik(t)en ook dit soort stenen, die tegenwoordig wereldwijd ook wel cairns worden genoemd. Op het eiland Skye vind je nog veel cairns in allerlei soorten en maten. Tussen deze karakteristieke steenhopen werd het ras van de cairn terriër ontwikkeld tot een gespecialiseerde en succesvolle jachthond.

De cairn terriër is een ras dat voortkwam uit een diverse groep hondenrassen die door de eeuwen heen werden gebruikt door Schotse boeren en jagers. Daarbij had iedere streek zo zijn eigen varianten, in een tijd waarin er nog niet over strikte hondenrassen werd gesproken zoals we dat vandaag doen. In het westen van Schotland kwam vooral de Skye terriër voor, maar onder deze naam viel een behoorlijk diverse groep honden. De eerste echte cairn terriërs werden gefokt en op de kaart gezet door Kapitein Martin MacLeod, een enthousiast jager uit de negentiende eeuw die graag otters ving. Om die otters en ander klein wild, zoals vossen, hazen en andere knaagdieren te kunnen achtervolgen en grijpem waren kleine, snelle en onverschrokken honden nodig met een sterk jachtinstinct. Daarvoor fokte McLeod met de beschikbare terriërs totdat hij uitkwam op wat nu de cairn terriër heet. Hij emigreerde in 1845 naar Canada en nam zijn eigen honden mee. Toch bleven nakomelingen van zijn cairn terriërs in Schotland achter.

De eerste cairn terriërs en verwante Skye-achtige honden van die tijd werden niet zozeer voor de jachtsport gebruikt, maar vooral om plaagdieren te vangen en te doden. Daarbij moesten ze tussen de beroemde cairns in het landschap werken waar het ongedierte zich schuilhield, wat de naam van het huidige ras verklaart. De kleine prooien moesten niet alleen opgejaagd worden. Een cairn terriër moest ook hun holen kunnen uitgraven om de ongediertebestrijding grondig uit te kunnen voeren. Daarvoor was een klein maar sterk hondje nodig: onverschrokken, alert en taai genoeg om in het Schotse weer en landschap de te kunnen functioneren. Een cairn terriër moest zelfstandig kunnen jagen, maar ook in groepen zijn werk kunnen doen als het om grotere dieren zoals otters en vossen ging.

Een onderscheid tussen de verschillende typen terriërs werd pas in de loop van de negentiende eeuw gemaakt, omdat fokkers van wat we nu de Skye terriër noemen eisten dat ‘kortharige Skye terriërs’, ofwel McLeod’s cairn terriërs dus, een aparte rasnaam zouden krijgen om de bloedlijnen gescheiden te houden. Ook raakten steeds meer mensen geïnteresseerd in het fokken met specifieke rassen om ze als huisdieren te houden. Daarvoor bleken de verschillende Schotse terriërs erg geschikt, niet alleen vanwege hun trouwe en vriendelijke aard, ook vanwege hun ‘huiskamerformaat’. Aan het begin van de twintigste eeuw werden er vier Schotse teriiërrassen onderscheiden: Scottish, Skye, West Highland White en cairn terriërs. De American Kennel Club erkende het cairn terriër ras officieel in 1903 en de Kennel Club of the United Kingdom volgde in 1912.

Vanaf de erkenning in Groot-Brittannië transformeerde de cairn terriër geleidelijk van rattenvanger en vossenjager tot een echte showhond. Rond het begin van de twintigste eeuw werden hondenshows en tentoonstellingen erg populair, wat het ras bekendheid bezorgde bij een veel breder publiek dan alleen de inwoners van Schotland. De doorbraak naar internationale beroemdheid kwam voor de cairn terriër via de filmstudio’s van Hollywood, waar in 1939 de een terriër met de toepasselijke naam Terry werd gecast als de onvergetelijke Toto uit The Wizard of Oz.

Het is een hele overstap van een bescheiden baan als ongediertejager tussen de Schotse cairns naar een sterrenstatus op het witte doek, maar de cairn terriër is inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijd gewaardeerd en geliefd huisdier. Zoals we dat vaker zien bij werkhonden is een cairn terriër sociaal en intelligent genoeg om een trouwe en sociale mensenvriend te zijn. Met zijn vrolijke en ondeugende karakter wist hij al vele harten te veroveren. In combinatie met zijn handzame formaat en mooie aaibare vacht heeft de cairn terriër langzaam maar zeker zijn weg weten te vinden naar de banken en de schoten van heel wat baasjes.

Omdat de cairn terriër oorspronkelijk is gefokt voor het opjagen en vangen van knaagdieren en klein wild heeft het ras altijd een bescheiden formaat gehad. Tegenwoordig zijn ze volgens de rasstandaard wel iets groter dan een eeuw geleden, vooral door betere voeding. Het ras was altijd al taai en sterk voor zijn afmetingen, maar tegenwoordig is de botstructuur wat zwaarder, met langere beenderen in de poten en een steviger postuur dan honderd jaar terug. De schofthoogte van een volwassen cairn terriër hoort tussen de 28 en 31 centimeter te liggen. Daarbij is het officiële streefgewicht van 6 tot 7,5 kilo tegenwoordig vaak iets te licht ingeschat: een kilootje extra past beter bij de moderne verhoudingen van het ras.

Het relatief kleine formaat van de cairn terriër en de wollige vacht verhullen de kracht die in het lichaam schuilgaat. Een cairn terriër is en blijft een werkhond die onder lastige omstandigheden behoorlijk felle dieren moest kunnen najagen vangen. Een otter of een volwassen vos kan een formidabele tegenstander zijn als je hem in een hoekje drijft, dus een hond die erop is gefokt om het tegen deze dieren op te nemen moet sterk en moedig zijn. Om knaagdieren tot in hun holen te volgen moest dat vermogen in een compact formaat worden gebundeld.

Cairn terriërs hebben een matig korte, rechte rug. De rasstandaard geeft aan dat ‘medium’ de belangrijkste term is bij beschrijving van de algemene lichaamsbouw. Daarmee wordt vooral bedoeld dat een cairn terriër een gebalanceerde, geproportioneerde verschijning hoort te hebben. Een opvallend punt in de anatomie van het ras is de schuine ligging van de schouders. Daardoor kunnen ze zich mooi vrij bewegen, met name als het om de snelheid van de voorpoten gaat. Cairn terriërs horen een vlotte, losse en vloeiende pas te hebben. Ook is hierdoor genoeg ruimte voor de brede borstkas van de cairn terriër, wat de kracht en het uithoudingsvermogen weer ten goede komt.

Sterke spieren aan voor- en achterpoten en soepele, stevige gewrichten zijn noodzakelijk voor een cairn terriër in goede gezondheid. Graven en prooien achtervolgen door ruw terrein vroegen daar oorspronkelijk om. Tegenwoordig is dit vooral nodig om de hele dag lekker actief te kunnen spelen. Zo heeft een gezond lichaam ook weer betrekking op een gezonde geest, want dat spelen en bewegen is nodig om je hond fit, scherp en gelukkig te houden.

Iedereen die wel eens in Schotland op vakantie is geweest weet dat je je daar maar beter goed kan kleden. Wind, kou en regen kunnen je wandelingen door de prachtige natuur flink verpesten als je er niet op voorbereid bent. Daarom is het maar goed dat de cairn terriër voor zijn oorspronkelijke werk tussen de cairns zo goed beschermd was met zijn dikke, weerbestendige vacht. Het ras heeft een dubbele beschermlaag. De ondervacht is dicht, zacht en kort. Daarbovenop ligt een hardere, taaie deklaag die helemaal sluitend hoort te zijn. Een lichte slag in de haren is niet ongebruikelijk. Gecombineerd bieden deze twee vachtlagen een prima bescherming tegen wind en vocht, ook als dat koude striemende regen is. Tegen warmte kunnen cairns terriërs door die dikke vacht minder goed: zeker iets om rekening mee te houden met uitlaten in de zomermaanden.

De kleur van de vacht kan behoorlijk uiteenlopen. Variaties van grijs, donkergrijs dat bijna zwart is, tarwekleur, rode tinten en crèmekleur zijn allemaal mogelijk. De rasstandaard stelt dat helemaal zwart, helemaal wit, of black and tan als vachtkleur niet is toegestaan. Gestroomde vacht komt regelmatig voor, net als donkere vlekken rond de neus en oren. De kleur van een cairn terriër hoort zo egaal mogelijk verdeeld te zijn over het lichaam. De vachtkleur van je puppy is trouwens geen garantie voor de toekomst, want cairn terriërs kunnen van kleur veranderen naarmate ze ouder worden.

Ondanks de ruige afkomst van de cairn terriër heeft dit ras een vrolijke, sociale en vaak dolenthousiaste persoonlijkheid. Nieuwsgierigheid, speelsheid en een sterke drang naar aandacht zitten hem in het bloed. Ze hechten zich sterk aan het gezin, maar zijn ook zelfstandig genoeg om zich erg eigenwijs te gedragen als ze daar zin in hebben. Dit bruisende en energieke karakter maakt van de cairn terriër een hele leuke hond voor jezelf en je gezin, maar wel alleen als je genoeg energie steekt in een goede socialisatie en training.

Een aantrekkelijke eigenschap van een cairn terriër is zijn tomeloze enthousiasme. Naar zijn baasjes toe en ook naar vreemden reageert hij meestal uitbundig en vrolijk. Een cairn terriër is eigenlijk altijd wel in voor een spelletje, maar ook voor kattenkwaad, want er zit een ondeugend trekje in deze honden. Dat maakt ze tot hele leuke huisgenoten, maar ook tot honden die een consequente opvoeding nodig hebben. Duidelijk aangeven wat wel en niet mag, op een positieve manier, is heel belangrijk bij het trainen van een gehoorzame cairn terriër.

Cairn terriërs spelen graag en vaak, waarbij ze zich zowel met kinderen als met volwassenen prima kunnen vermaken. Laat kinderen desondanks niet alleen met honden zonder toezicht, want zowel kinderen als honden zijn onberekenbaar en een ongelukje zit in een klein hoekje. Door het formaat van de cairn terriër liggen de risico’s trouwens vooral bij de hond. Maak kinderen duidelijk dat deze dieren geen speelgoed zijn en leer ze dat ze jullie cairn terriër niet te wild moeten maken met hun spelletjes. Deze honden zijn gefokt om met volle energie achter hun prooi aan te jagen en deze uit hun holen te graven en daar is nou eenmaal energie en uithoudingsvermogen voor nodig. Spelen met je hond is natuurlijk hartstikke leuk voor het hele gezin, maar hou daarbij wel rekening met de belangen van de cairn terriër.

Pas op dat je schattige puppy niet uitgroeit tot een hond die vindt dat hij de baas in huis is. Cairn terriërs kunnen de neiging hebben om vanuit hun eigenwijze aard vooral te luisteren als ze daar zelf zin in hebben en verder hun eigen plan te trekken. Het ras moet goed worden gesocialiseerd om andere huisdieren met rust te laten: hoe grappig je het zelf ook vindt om met je cairn terriër te ravotten, je kat zal daar waarschijnlijk heel anders over denken. Ook voor tuinliefhebbers is een waarschuwing op zijn plaats: je cairn terriër heeft graven in het bloed zitten, dus als je hem alleen laat in de achtertuin loop je het risico om op een kuil te worden getrakteerd. Cairn terriërs kunnen goed worden getraind om korte tijd alleen thuis te blijven, mits je dat verstandig aanpakt. Bedenk je wel dat deze honden sociale dieren zijn, dus zorg dat er eigenlijk altijd iemand thuis is om ze gezelschap te houden. Aan de andere kant gaat je cairn terriër ook graag met je mee op pad, wat ook in bus, trein of auto goed mogelijk is vanwege zijn afmetingen. Voorwaarde daarvoor is dan wel weer een goede socialisatie, zodat hij zijn enthousiasme en nieuwsgierigheid in bedwang weet te houden.

Een gezonde vacht is voor je cairn terriër een belangrijk onderdeel van zijn welzijn. Toch is de vachtverzorging niet bijzonder ingewikkeld. Een wekelijkse kam- en borstelronde is nodig om klitten en opgehoopt vuil te verwijderen. Misschien is een beetje extra aandacht niet verkeerd als je hond zich heeft laten gaan bij het graven of ravotten in de buitenlucht, maar de vacht kan in principe tegen een stootje. Let wel op dat je de haren van de deklaag nooit mag knippen, ook al ziet die er soms misschien rommelig uit. Voor een goede vachtverzorging is plukken, ook wel strippen genoemd, de aangewezen techniek. Voor een plukvacht bestaat de behandeling uit het voorzichtig met de hand verwijderen van dode plukjes haar. Dat moet wel op de juiste manier en op het juiste moment gebeuren, als de vacht ‘rijp’ is zoals dat heet. Bij puppy’s mag de vacht pas na twaalf tot veertien weken voor het eerst voorzichtig geplukt worden om het ‘puppydons’ te verwijderen. Ga naar een specialist als je niet goed weet hoe je moet plukken, om wondjes en irritatie te voorkomen.

De vacht rond de oren is een gebied dat bijzondere aandacht verdient. Controleer bij het wekelijkse borstelen of de gehoorgang en de oorschelp schoon zijn. Zie je opgehoopt vuil, verwijder dat dan met een wattenschijfje met lauw gekookt water. Reinigingsproducten worden afgeraden. Ook de huid rond de ogen moet goed schoon blijven, want daar kunnen vuil en bacteriën irritaties en ontstekingen veroorzaken. Net als rond de oren is voorzichtig deppen met lauw gekookt water hier de beste aanpak.

Het gebit is voor elke hond een essentieel stuk gereedschap dat regelmatig moet worden schoongemaakt. Gebruik daarvoor liefst dagelijks speciale hondentandpasta en een hondentandenborstel. Je kunt ze bij elke goede dierenspeciaalzaak kopen. Het is verstandig om je hond hier meteen vanaf de puppyleeftijd aan te laten wennen. Zo wordt het poetsen een vertrouwd dagelijks ritueel in plaats van een terugkerende worsteling waar jullie allebei als een berg tegenop gaan zien. De nagels van je cairns terriër mogen ook niet te lang worden, want dat kan veel last geven bij het lopen, spelen en graven. Controleer de nagels op splijten, afbreken en overtollige groei. Knip ze alleen als je weet hoe dat moet om te voorkomen dat je de problemen erger maakt. Weet je het niet zeker of ben je bang dat je het verkeerd doet, ga dan naar een professional.

Omdat een cairn terriër gefokt is om met tomeloze energie achter moeilijk te vangen dieren aan te zitten zijn zowel genoeg beweging als voldoende mentale uitdaging belangrijk voor een gelukkige hond. Ook is een cairn terriër vatbaar voor overgewicht, dus om dat te voorkomen is genoeg bewegen al net zo belangrijk. Alleen een rondje lopen is niet genoeg om aan zijn behoeften te kunnen voldoen. Ook al zijn ze klein, cairn terriërs kunnen een stevige wandeling prima aan qua conditie en kracht, zeker als ze goed getraind zijn. Neem ook altijd een balletje of iets anders te spelen mee als je samen op pad gaat. Graven, klimmen, zwemmen zijn activiteiten waar cairn terriërs gelukkig van worden, maar eigenlijk zijn alle spelletjes een goede bron van vermaak en lichamelijke en geestelijke fitheid. Met genoeg mogelijkheden om lekker uit te razen zal je hond zich ook veel gemakkelijker goed kunnen gedragen terwijl hij binnen is.

De energie, de kracht en de vrolijkheid van een cairn terriër maken het ras heel geschikt om samen mee te genieten van hondensport in allerlei vormen. Doggydance, flyball, behendigheid of frisbee zijn allemaal leuk om te proberen, maar eigenlijk zijn bijna alle vormen van sport geschikt. Probeer gerust eens een paar mogelijkheden uit. Dat is niet alleen goed voor een gelukkige cairn terriër, maar ook voor de band die jullie samen opbouwen. Uiteindelijk is dit een werkhond die graag iets met en voor zijn baasje wil doen, dus geef dit instinct vooral de ruimte en geniet van de uitbundigheid die je er bij je cairn terriër mee losmaakt.

Net als wanneer je cairn terriër met je kinderen aan het spelen en ravotten is, moet je tijdens het bewegen wel oppassen dat jullie het niet te wild maken samen. Cairn terriërs zijn sterk en stevig voor hun bescheiden formaat, maar dat maakt ze niet onkwetsbaar. Je moet ze soms ook een beetje beschermen voor hun eigen enthousiasme en zorgen dat ze niet helemaal door het dolle heen raken. Als je hond een blessure oploopt door te wild spelen zal het voor jullie allebei moeilijk en vervelend zijn om daarvan te moeten herstellen. Zoek dus de balans op, want als baasje ben jij daar verantwoordelijk voor.

Wat voor een volwassen cairn terriër geldt gaat natuurlijk nog sterker op voor een puppy. De spieren, botten en gewrichten van een opgroeiend hondje zijn nog volop in ontwikkeling, net als zijn brein. Doseer rust en activiteit goed en zorg voor een plek zoals een bench waar je puppy in alle rust kan slapen. Zo kan hij alle nieuwe prikkels goed verwerken terwijl hi ook lichamelijk weer op krachten kan komen. Bouw ook jullie dagelijkse wandelingen rustig op. Daarbij kun je als richtlijn aanhouden dat vier wandelingen per dag elk vijf minuten mogen duren voor elke maand die je puppy oud is. Een hondje van drie maanden oud mag dus viermaal daags 3x5=15 minuten wandelen, enzovoorts.

Cairn terriërs kunnen behoorlijk innemende, schattige en charmante honden zijn, zeker als puppy. Pas op dat je je door die charme niet te gemakkelijk in laat pakken. Als je consequent durft te zijn in de opvoeding van je hond zullen jullie daar allebei plezier van hebben, zolang je dat op een positieve manier weet te doen. Het eigenzinnige en – als je niet oppast – ronduit eigenwijze karakter van een cairn terriër kan een hoop frustratie opleveren als je niet genoeg aandacht aan een goede training, opvoeding en socialisatie besteedt. Duidelijk en consequent zijn is heel belangrijk, maar wel met genoeg geduld en een kalme, beheerste aanpak.

Begin meteen goed met de opvoeding van je puppy. Bereid je voor op zijn komst door de juiste boeken en andere informatie te zoeken, zodat je weet waar je aan begint en waar je op moet letten. De Ultieme Puppy Training boeken zijn daarbij een prima uitgangspunt, want die zijn gebaseerd op de ervaring van een brede selectie professionals en hondenexperts. Ook via de site van de cairn terriër rasvereniging kun je aan nuttige informatie komen. Blijf altijd de nadruk leggen op het belonen van positief gedrag. Negeer waar mogelijk negatief en ongewenst gedrag, zonder daarbij boos te worden of tegen je puppy te schreeuwen. Cairn terriërs zijn intelligent, gevoelig en sterk gericht op mensen, dus met stemverheffingen kun je meer schade aanrichten dan je misschien beseft in een gefrustreerde bui. Onthoud ook dat deze slimme honden zich gemakkelijk gaan vervelen, dus hou je training afwisselend, net als de beloningen die je uitdeelt.

Een absolute aanrader – en eigenlijk gewoon een must – is om samen met je puppy op puppycursus te gaan. Daar leer je van ervaren professionals de basisbeginselen van training, socialisatie en gehoorzaamheid. Jullie leren er ook om te gaan met andere honden en hun baasjes. Bovendien is het een leuke manier om constructief te werken aan de band met je nieuwe huisgenoot. Veel scholen geven ook vervolgcursussen, wat zeker geen overbodige luxe is voor baasjes van een ondeugende, levendige en slimme hond als een cairn terriër.

De socialisatie van een puppy is kritiek voor een goed functionerende volwassen hond. Met socialisatie wordt bedoeld dat je je hond langzaam laat wennen aan alle situaties waar jullie in jullie dagelijks leven mee te maken krijgen. Neem tijdens jullie wandelingen rustig de tijd om te leren hoe je omgaat met het verkeer, andere mensen en dieren, spelende kinderen en bijvoorbeeld een winkelcentrum of het openbaar vervoer. Als jij rust en zelfverzekerdheid uitstraalt zal je puppy dat oppikken. Bouw het geleidelijk op en geef je cairn terriër genoeg rust om alle nieuwe indrukken te verwerken. Besteed ook speciale aandacht aan de neigingen van dit jagersras: achter andere dieren aanrennen is een spontane karaktetrek, net als graven en iets te enthousiast met andere mensen omgaan. Hoe meer je weet over het natuurlijke gedrag en de valkuilen, hoe gemakkelijker jullie de socialisatiefase samen kunnen doorlopen.