Alles over de lhasa apso

Het kan je vergeven worden als je het niet direct aan zijn uiterlijk afleidt, maar van oorsprong is de Lhasa apso een werkhond. Al sinds ver voor onze jaartelling werd de Lhasa apso op de hoogvlaktes en in de bergkloosters van Tibet ingezet – en dan vooral als waakhond. Waar de tempelschatten en paleizen buiten bij de poort vaak door grote Tibetaanse mastiffs werden bewaakt, nam de Lhasa apso het binnenshuis over. Daar waakten ze als een vlijmscherp wandelend inbraakalarm over de spirituele en materiële rijkdommen van hun boeddhistische meesters.

Het is in een groot paleis of kloostercomplex natuurlijk best praktisch wanneer je als waakhond niet zo groot bent. Je kunt mooi overal tussendoor patrouilleren en doordringen tot in de kleinste ruimtes. Toch is het bescheiden formaat van de Lhasa apso niet de belangrijkste reden voor zijn positie als elitebewaker van de Tibetaanse heiligdommen. Deze honden staan niet alleen bekend om hun zeer acute gehoor, waarmee ze insluipers van grote afstand horen aankomen. Waaksheid zit in de natuur van het ras, dus ook al is een Lhasa apso klein van stuk, zijn alertheid is enorm. Naast die kwaliteiten is ook in de mythologie van het boeddhisme een verklaring te vinden voor de rol van deze waakhondjes.

De oudste verhalen uit de boeddhistische traditie vertellen over de omzwervingen van de Boeddha voordat hij uiteindelijk de verlichting bereikte. Op zijn reizen door de wildernis van het Oosten werd hij volgens de legende vergezeld door een leeuw. Die reisgezel beschermde de Boeddha niet alleen: het was ook een teken van enorme status dat zelfs de koning van het dierenrijk zijn respect aan de spirituele leider toonde. Vanuit deze symboliek wilden de abten en monniken van het latere Tibet ook graag leeuwen hebben als bescherming. Het probleem was alleen dat in Tibet helemaal geen leeuwen leefden. Daarom gingen ze op zoek naar een dier dat qua verschijning iets weg had van Koning Leeuw. Zo kwam uiteindelijk de voorloper van de moderne Lhasa apso in beeld. Overigens wordt een vergelijkbare geschiedenis toegedicht aan de shih tzu, die volgens sommigen juist ontstond uit een kruising tussen de Lhasa apso en de pekingees.

Ondanks het gebrek aan Tibetaanse leeuwen leefde er in de streek al eeuwenlang een hondenras dat ergens wel iets weg had van Boeddha’s leeuw. Vooral de lange ‘manen’ van deze Abso Seng Kye, of vrij vertaald ‘Blaffende Leeuwenwaakhond’ zoals de Tibetanen de Lhasa apso noemden, leek een goede kandidaat. Het dier werd al als waakhond gebruikt, dus ook het beschermende karakter paste bij de boeddhistische mythologie. Hoewel deze geschiedenis zich ver voor onze jaartelling afspeelt is het vermoeden dat de monniken en edelen speciaal aan het fokken sloegen om de leeuwachtige kenmerken van deze honden sterker naar voren te brengen. Ook veranderde de legende gaandeweg een beetje: in plaats van een echte leeuw reisde er een trouw hondje met Boeddha mee, dat in een grote gevaarlijke leeuw kon veranderen als er gevaar dreigde. Zo begonnen mythe en realiteit steeds dichter bij elkaar te komen. De Lhasa apso wordt lokaal ook gezien als de belichaming van de legendarische ‘sneeuwleeuw’, een mythisch dier dat het Tibetaanse volk beschermt tegen onheil.

Kloosters bewaken was niet het enige doel waar deze dappere werkhondjes voor werden ingezet. De roemruchte bergpassen van de Himalaya zijn zonder deskundige gidsen – de sjerpa’s – haast onmogelijk te trotseren voor de gewone reiziger. Door de geschiedenis van Tibet heen schijnen daarom niet alleen menselijke gidsen, maar ook Lhasa apso’s mee te zijn gereisd om te waarschuwen voor gevaar, met name voor lawines. De beroemde sjerpa Tensing nam altijd meerdere Lhasa apso’s mee de bergen in: zelfs op vijfduizend meter hoogte wisten zijn hondjes zich uitstekend te redden. De dikke vacht van het ras biedt ze een prima bescherming tegen de bijtende kou van het hooggebergte. Dat is een belangrijk voordeel van een taai werkhondje dat al eeuwenlang in het onherbergzame Tibet heeft geleefd.

In het klassieke Tibet had de Lhasa apso een bijzondere positie in de samenleving. Door hun mythische status en grote reputatie als bewakers van heiligdommen mocht zeker niet iedereen een Lhasa apso hebben. In de heilige stad Lhasa (waar de moderne rasnaam van is afgeleid) stond het ras zelfs hoog in aanzien bij de Dalai Lama’s, de spirituele leiders van het Tibetaanse volk. Er werd beweerd dat de zielen van overleden Lama’s het lichaam van een Lhasa apso konden betreden. Daarmee werd deze hond van zichzelf al een soort heiligdom. Het was ook ten strengste verboden om een Lhasa apso te kopen of te verkopen. De enige manier om er aan te komen was er eentje cadeau te krijgen – en dat gebeurde niet zomaar.

In onze westerse landen was de Lhasa apso lang vrij onbekend. Dat komt vooral door de verheven en beschermde status die het ras genoot als protegé van de Tibetaanse upper class. Als je het speciale waakhondje van de Lama’s en de adel bent daal je natuurlijk ook niet zomaar vanuit de Himalaya neer naar de gemiddelde Europese of Amerikaanse hondenliefhebber. Toch bereikte de Lhasa apso zowel Engeland als Amerika in de eerste helft van de twintigstee eeuw. Voor die tijd waren alleen koppeltjes Lhasa apso’s als geschenk aan het Keizerlijk Hof van China weggegeven, waar ze als zeer gewaardeerd teken van vriendschap en respect werden ontvangen.

Pas in 1928 nam luitenant-kolonel Bailey na zijn militaire werkzaamheden een groepje Lhasa apso’s mee terug naar Engeland. Op de site van de Engelse Lhasa apso club staat een prachtig verhaal dat in 1937 werd geschreven door zijn echtgenote, die zijn passie voor Tibetaanse honden deelde. Sommige bronnen denken dat de eerste exemplaren al een eeuw eerder in Engeland waren verschenen, maar het is niet goed meer te achterhalen of het hier om dit ras ging of om de Tibetaanse terriër. Al in 1929 waren ze voor het eerst op een tentoonstelling te zien, en het duurde maar tot 1934 voordat de nieuwkomer officieel erkend door de nationale Kennel Club. In Amerika verscheen de eerste Lhasa apso toen de heer Cutting, een goede bekende van de toenmalige Dalai Lama, een koppeltje van deze exclusieve honden cadeau kreeg van Zijne Heiligheid. Ook hier ging het snel met het ras: in 1935 werd het al officieel toegelaten tot de American Kennel Club.

In Nederland zou het nog tot de sixties duren voordat de eerste Lhasa apso voet aan wal zette. In eerste instantie was de ontwikkeling van de Nederlandse tak vooral te danken aan de inspanningen van mevrouw Schneider-Louter, maar gaandeweg begonnen zich ook hier steeds meer fokkers te richten op de uitbreiding van de populariteit en de instandhouding van de gezondheid van het ras.

Het eerste dat opvalt zodra je oog in oog met een Lhasa apso komt te staan zijn de spectaculaire manen die het ras typeren. Voor veel (toekomstige) eigenaars is dat ook een van de grootste charmes van deze honden. Het is ook een belangrijke factor in de eerbiedwaardige rol die de Tibetanen de hond toekenden als vertegenwoordiger van de leeuw die Boeddha beschermde. Toch heeft de lange haardos ook een belangrijke functie voor de Lhasa apso die niets met zijn looks of status te maken heeft.

Zoals de befaamde Tibetaanse sneeuwleeuw zijn volk beschermt, zo beschermt de vacht van de Lhasa apso het kleine maar stevige lijf dat eronder schuilgaat. Het ras is voorzien van een geweldig isolerende dubbele vacht. De ondervacht is kort, wollig en zacht. Deze haren houden warmte vast en zorgen ervoor dat koude wind van buiten niet gemakkelijk door kan dringen. Ze vormen een goede isolatielaag die in de Himalaya een levensreddende functie kan hebben als het weer omslaat, of als er hoog in de bergen door de sneeuw moet worden gelopen.

De bovenliggende deklaag is lang, regelmatig zelfs tot op de grond afhangend. Qua textuur voelt het aan als lang, sluik mensenhaar, waarbij de afzonderlijke haren goed voelbaar zijn. Deze deklaag vervult meerdere beschermende functies in de natuurlijke bergomgeving van de Lhasa apso. Als het inde zomer droog en stoffig is beschermen de dekharen de ondervacht, neus, oren en ogen tegen rondvliegend stof. In winterse omstandigheden zijn ze een eerste bescherming tegen sneeuw en snijdende wind. In alle seizoenen is in het hooggebergte de ‘zonnebrilfuncite’ van de bovenste vachtlaag cruciaal. Omdat de haren over de ogen van de Lhasa apso heen zijn gedrapeerd beschermen ze hun kwetsbare weefsels tegen de intense felheid van de zon. In gebieden zoals Tibet komt blindheid bij mensen opvallend veel voor vanwege de hoge zonintensiteit: bij de Lhasa apso is daartegen een natuurlijk beschermingsmechanisme ontstaan.

De vacht van een Lhasa apso komt in een behoorlijk brede waaier van kleuren voor. De rasstandaard staat kleuren toe van goudkleurig, zandkleurig en honingkleur voor tot zwart, wit, bruin en een scala aan grijstinten. Verschillende kleuren door elkaar worden ook toegestaan. In de rasstandaard van de Amerikaanse AKC wordt zelfs vermeld dat alle vachtkleuren zijn toegestaan. De neus van de hond is doorgaans zwart, hoewel bij de leverkleurige Lhasa apso een bruine neus voorkomt. De ovale ogen zijn donker, waarbij je geen oogwit hoort te zien.

Ondanks de kleine gestalte van de Lhasa apso is het een taai hondenras, dat goed uitgerust is tegen het zware leven in de hoge bergen. Ze hebben een stevige en goed gebalanceerde bouw. Onder de vacht zit een stevig, compact en betrekkelijk goed gespierd lichaam verstopt. De nek is stek en de zwaar geïsoleerde poten houden het door hun spieropbouw een stuk langer vol dan je als leek zou verwachten. De gang van een Lhasa apso hoort onbelemmerd en soepel te zijn. De lange haren mogen daarbij geen beperking vormen.

Een Lhasa apso is in allerlei opzichten indrukwekkend, maar van zijn afmetingen kan dat niet worden gezegd. Een reu kan ongeveer 27 centimeter schofthoogte bereiken en tussen 6 en 8 kilo te wegen. Teefjes zijn iets kleiner en bereiken een streefgewicht van zo’n 5 tot 6,5 kilo. In de Nederlandse rasstandaard wordt 25,4cm als ideale schofthoogte aangegeven. Het kleine maar gebalanceerde en stevige figuur wordt compleet gemaakt door een hoog aangezette, goed bevederde staart die terug krult over de rug heen, net zoals dat bij andere Tibetaanse rassen gebruikelijk is.

Qua gedrag naar mensen toe is de Lhasa apso vaak een verhaal apart, Aan de ene kant zijn het vrolijke, speelse hondjes met goed ontwikkelde sociale vermogens. Aan de andere kant kan hun omgang met onbekenden sterk worden bepaald door hun achtergrond als waakhond. Tegenover vreemden kan een Lhasa apso zich erg afstandelijk opstellen, dus dit ras ontwikkelt zich niet gemakkelijk tot een allemansvriendje. Zij zijn wel gevoelig voor training en opvoeding, dus hier valt wel in te sturen als je er genoeg aandacht aan besteedt. Aan hun baasjes en hun gezinnen kunnen Lhasa apso’s juist weer bijzonder trouw zijn. Ze hebben ook een sterke drang om het hun baasjes naar de zin te maken. Een Lhasa apso is wel assertief genoeg om zijn eigen grenzen aan te geven: duidelijk een hond met karakter dus. Toch zijn deze aspecten alleen maar de aanleg die het ras met zich mee draagt: jouw toewijding en inspanning als opvoeder zijn natuurlijk sterk bepalend voor hoe je puppy zich als volwassen hond zal gedragen.

Als je een Lhasa apso in huis neemt, dan kun je erop rekenen dat je eigen ‘kloostercomplex’ voortaan wordt beveiligd door een expert. De Lhasa apso is een echte waakhond: ook al is hij nog zo klein, met zijn feilloze gehoor zal het een inbreken haast onmogelijk lukken om binnen te komen zonder dat je bewaker aanslaat. Bedenk er wel bij dat je die insluiper zelf even buiten de deur zal moeten zetten, want echt afschrikwekkend of levensgevaarlijk is je waakhond natuurlijk niet. Toch zijn deze honden wel dapper genoeg om je huis fel te verdedigen door te blaffen totdat jij ze helpt om orde op zaken te stellen, als een inbreker dan niet al lang het hazenpad heeft gekozen omdat je ‘harige alarmsysteem’ af is gegaan.

Als je jouw Lhasa apso puppy goed opvoedt en socialiseert zal je er een vriendelijk, opgewekt en vrolijk huisgenootje bij krijgen. Niet alleen met jou en je gezin, maar ook met andere huisdieren kunnen ze goed leren omgaan. Zoals gezegd zal de grootste uitdaging liggen in de omgang met onbekenden vanwege de achtergrond als waakhond. Bedenk je wel dat dit echte ‘mensenhonden’ zijn vanwege hun lange geschiedenis als werkhonden. Ze zijn intelligent en empathisch genoeg om je stemming goed aan te voelen. Daardoor kun je een Lhasa apso ook gemakkelijk kwetsen als je je boos, onredelijk en gefrustreerd tegen hem gedraagt.

Misschien denk je dat je met een Lhasa apso ongelooflijk veel tijd kwijt zult zijn aan de verzorging van de majestueuze vacht, maar in de praktijk valt dat eigenlijk wel mee. Natuurlijk moet je voldoende borstelen en kammen om ervoor e zorgen dat er geen vuil en klitten in het haar komen. Dagelijkse vachtverzorging is daar wel voor nodig. De kunst is om hier geen vervelend klusje van te maken, maar een gezellig dagelijks ritueeltje waarin je je hond even lekker de aandacht en zorg geeft die hij verdient. Het is daarbij je eigen keuze of je de dekharen korter wilt (laten) knippen of in hun volle pracht intact wilt laten.

Een Lhasa apso gaat niet vaak of regelmatig in de rui, maar juist op een heel geleidelijke manier. Vooral als het om de lange, dikke haren van de bovenste vachtlaag gaat lijkt het haarverlies bij een Lhasa apso sterk op de menselijke variant. Ze verharen langzaam en haar voor haar, terwijl intussen continu nieuwe haren terug blijven groeien. Bij structureel verharen hoort dus structurele vachtverzorging. Met een dagelijkse borstelronde voorkom je irritatie bij je hond - en natuurlijk ook bij degene die het huis schoon moet houden.

De nagels en het gebit van je hond zijn gebieden die extra aandacht nodig hebben. Nagels mogen niet te lang worden, want dat geeft problemen bij het lopen. Ze mogen ook niet te kort worden afgeknipt, en gespleten of gebroken nagels kunnen veel leed veroorzaken. Houd de lengte van de nagels dus regelmatig bij, ook al zie je ze niet goed door al die vacht. Weet je niet hoe je de nagels van je Lhasa apso moet knippen, of durf je het niet goed, schakel dan een professional in. Gebitsverzorging regel je door elke dag de tanden van je hond te poetsen met speciale borstel en hondentandpasta. Doe dat meteen vanaf de puppytijd, zodat jullie er allebei aan wennen en ook dit een deel van de dagelijkse routine wordt in plaats van een dagelijks gevecht.

Vergis je niet: ook al ziet een Lhasa apso er misschien uit als een troeteldier dat je het liefst de hele dag op schoot wilt houden, toch moeten ze genoeg beweging krijgen om fit, gezond en gelukkig te blijven. Van nature zijn het trouwens ook geen schoothondjes, maar werkhonden. Het zegt genoeg dat de Tibetaanse sjerpa’s hun Lhasa apso’s meenamen op hun barre tochten door de Himalaya: deze dieren kunnen heel wat hebben als het om beweging en conditie gaat. Een dagelijkse wandeling bovenop je vaste korte uitlaatrondjes is belangrijk voor de goede ontwikkeling van de spieren en gewrichten waarmee deze honden vroeger door de bergen liepen.

Je Lhasa apso heeft niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk genoeg uitdaging nodig om fit te blijven. Het zijn behoorlijk intelligente honden die ook graag met hun baasje spelen, dus maak vooral gebruik van die natuurlijke aanleg. Balspelletjes tijdens jullie wandelingen liggen voor de hand, maar denk ook aan puzzels en andere hersenkrakers om op te lossen. Zo hou je de hersenen van je huisdier actief, want ook het brein kun je zien als een spier die alleen sterk blijft door regelmatige oefening.

Het bewegen moet je bij een puppy wel geleidelijk opbouwen. De spieren, pezen en gewrichten van jonge honden zijn nog volop in de groei en moeten zich rustig kunnen ontwikkelen voor dat jullie echt grote inspanningen gaan leveren. Hou je daarom met je Lhasa apso puppy aan de volgende richtlijn: ga elke maand vijf minuten langer wandelen en doe dat vier keer per dag. Is je puppy drie maanden oud? Dan wordt jullie ommetje dus 3 x 5= 15 minuten lang. Bij vijf maanden zitten jullie dus op 5 x 5=25 minuten per wandeling, enzovoorts.

Als je Lhasa apso veel binnen is, zal hij ook binnenshuis zijn energie kwijt willen en moeten raken. Deze honden kunnen zichzelf als het nodig is de minimale beweging geven die ze nodig hebben. Kijk dus niet gek op als je hond ineens als een wilde door je appartement begint te rennen: zie het liever als een teken dat het tijd is om samen iets te ondernemen. Buitenshuis kan ook hondensport een leuke uitlaatklep zijn voor je Lhasa apso. Goede voorbeelden zijn agility en speurwerk, maar ga vooral samen op onderzoek uit om te kijken welke lokale mogelijkheden jullie leuk vinden. Hondensport is zowel mentaal als fysiek goed voor honden (en hun baasjes), maar bovendien een leuke ‘gezamenlijke hobby’ die jullie band verder zal versterken.

En Lhasa apso is zeker ontvankelijk voor training. Dat ligt deels aan zijn scherpe geest en nieuwsgierigheid, maar ook aan zijn historie als werkhond en de ingebouwde drive om zijn baasje tevreden te houden. Honden van dit ras staan niet bekend als de allersnelste leerlingen, maar als ze iets eenmaal geleerd hebben zullen ze het ook goed onthouden. Maak een goede start met je opvoeding door je vooraf goed in te lezen zodat je weet wat je te wachten staat. Schrijf je ook meteen in voor een puppycursus, want daar leer je van professionals hoe je de basiscommando’s onder de knie krijgt, terwijl jullie ook samen leren omgaan met andere honden en hun baasjes.

Met de socialisatie van je puppy bedoelen we het proces waarin je hem geleidelijk leert omgaan met de soms vreemde (mensen-) wereld om hem heen. De bedoeling van socialisatie is dat je je puppy stapsgewijs laat wennen aan sociale situaties, of dat nou een drukke straat is, het schoolplein van je kinderen, dus trein, of het winkelcentrum. Bij een Lhasa apso verdient de socialisatie bijzondere aandacht, omdat deze geboren waakhond gemakkelijk achterdochtig en afstandelijk richting onbekenden kan zijn. Dat instinct kun je temperen door samen met je puppy rustig en vol zelfvertrouwen door vreemde mensen, dieren en situaties heen te lopen. Zo kan je puppy wennen aan al die onbekende prikkels en bouw je rust en vertrouwen op in zijn karakter. Let wel op dat je Lhasa apso puppy telkens genoeg rust krijgt om de nieuwe indrukken rustig te verwerken. Niet alleen zijn lichaam is in de groei, maar zijn geest natuurlijk ook.

Bedenk je dat de opvoeding en socialisatie van je puppy niet in een vacuüm plaatsvindt. Je zult ook zelf moeten leren hoe je met een hond omgaat, net zoals de rest van je gezin trouwens. Zorg dat kinderen niet te wild met een puppy (of volwassen hond) omgaan bij het spelen. Laat je kinderen ook niet onbewaakt alleen met je Lhasa apso, ook al is hij nog zo schattig, want een ongeluk zit in een klein hoekje. Gebruik hulpmiddelen zoals een bench en train verstandig op zaken als zindelijkheid, bijten afleren en alleen thuisblijven.