Alles over de Samojeed

De samojeed (in zijn geboortestreek ook wel bekend als Laika Samoyedskaja) is een erg oud hondenras. Het wordt door veel deskundigen gerekend tot de oertypen onder de honden, en er wordt beweerd dat de samojeed al zo lang als werkhond wordt ingezet, dat hij een erg zuivere afstamming heeft van de eerste hondensoorten. Daardoor zou er, in tegenstelling tot veel andere hondenrassen, zelfs in de oudheid geen sprake zijn van vermenging met wolven en vosachtigen. Het probleem met die beweringen is dat ze niet meer te controleren zijn, omdat de geschiedenis van deze honden zo obscuur is. Dat komt vooral omdat we in het Westen nog maar relatief kort van deze honden afweten. Dat wordt op zijn beurt weer verklaard door het feit dat het gelijknamige Samojeed volk uit het oude Siberië lang onbekend was voor onze geschiedenisschrijvers.

In het noordwesten van Siberië hebben eeuwenlang nomadische groepen geleefd die verschillende namen hebben gehad, maar lokaal bekend stonden als de Samojeedse volkeren. Ook van deze volkeren is de geschiedenis langzaam vervaagd, net als die van hun honden, onder meer door Sovjetoverheersing en het verstrijken van de tijd. Wat we wel weten is dat honden een belangrijke
rol in hun samenleving speelden. In de barre omstandigheden van de Siberische winters hoedden de Samojeedse mensen kuddes rendieren, waarbij ze werden geholpen door hun honden. De honden die ze daarvoor gebruikten moesten extreme kou kunnen weerstaan en ook dapper genoeg zijn om hun baasjes te beschermen tegen groot wild zoals beren en wolven. Of die honden er precies zo uitzagen als de samojeed die we vandaag kennen is niet helemaal zeker, want hier in het Westen leerden we ze pas veel later kennen, voornamelijk als sledehond.

De samojeed werd door de volkeren die we nu de Samojeden noemen voor allerlei doelen gebruikt. Onder hun vele taken viel niet alleen het herdersvak, maar ook een functie als waakhond, veedrijver, en jachthond. Al heel vroeg werd de samojeed ook een echte gezelschapshond bovenop zijn brede takenpakket. In de koude winternachten werd de hond binnengelaten in de tenten van zijn baasjes, voor gezelschap en zeker ook om elkaar warm te houden. Dat heeft er zeer waarschijnlijk aan bijgedragen dat het ras tegenwoordig bekend staat als sociaal, speels, intelligent en sociaal. Toch zijn het fabelachtige  uithoudingsvermogen en de taaiheid van deze honden nog steeds redenen voor de waardering die het ras tegenwoordig krijgt.

Hoewel er dus al eeuwenlang honden werden gebruikt door de volkeren van achter de Oeral, ontdekte de rest van de wereld de samojeed als hondenras pas echt in de tijd van de eerste beroemde poolexpedities. In de negentiende en vroege twintigste eeuw probeerden legendarische ontdekkingsreizigers zoals Scott, Nansen en Amundson de sneeuw- en ijsvelden van de Noordpool en de Zuidpool te trotseren. Daarvoor hadden ze hondensledes nodig, maar dan natuurlijk wel met een span honden ervoor dat de slee onder de meest vreselijke omstandigheden kon trekken. Daarvoor bleek de samojeed hond uiterst geschikt. Dat gaf een nieuwe impuls aan een ras dat tot dan toe vooral in Rusland werd gewaardeerd.

Grappig genoeg is nooit bewezen of de Samojeden zelf hun honden als sleedieren gebruikten: dat gebruik kan gemakkelijk veel later door naburige volkeren zijn geïntroduceerd. Het is vrij waarschijnlijk dat de oude volkeren van Siberië rendieren gebruikten om hun sleden te trekken, maar zelfs dan waren er honden nodig om die rendieren in bedwang te houden. Voor een poolreis was de afweging heel duidelijk: paarden of rendieren moet je voeren met gras en hooi. Dat kun je niet voor maanden meenemen op een expeditie, terwijl een hond kan eten van alles waar je onderweg op kunt jagen. Vanuit praktisch oogpunt was de afweging dus snel gemaakt. Het uithoudingsvermogen, de sociale aard en de dikke sneeuwvacht van de samojeed deden de rest.

De poolexpedities van de negentiende eeuw verliepen met wisselend succes. Veel avonturiers haalden de pool niet of keerden nooit meer terug. Dat risico gold ook voor hun honden, maar de bekendste reizigers werden wereldberoemde helden. Die heldenstatus hielp om de samojeed
populair te maken bij een breder publiek. Daarbij speelde het sierlijke uiterlijk van deze honden ook een flinke rol. Tegenwoordig kennen we samojeden als sneeuwwitte honden, maar hoogstwaarschijnlijk kwamen ze oorspronkelijk in veel meer verschillende kleuren voor. Toch is de prachtige vacht van de samojeed een belangrijke factor geweest in de populariteit die het ras in Europa had. Zonder de poolexpedities die via kooplieden in Rusland aan de beste sledehonden probeerden te komen hadden we misschien nooit van samojeden gehoord. Dat het oorspronkelijke Samojedenvolk ze waarschijnlijk niet voor de slee spande maakt daarvoor niet zoveel verschil, want hun buren de Ostyaken deden dat in elk geval wel. Via deze oude nomadenvolkeren zijn de moderne
samojeden dus uiteindelijk in onze huiskamers beland, nadat ze zichzelf hadden bewezen in de extreme temperaturen van de Noord- en Zuidpool.

Door de roem en het imago van de poolreizigers kwam er met name in Engeland steeds meer interesse voor de samojeed. Die aandacht was er vooral onder de dames uit de hogere klasse van de samenleving. Door hondenkenners werd betwijfeld of deze dieren ooit nuttig zouden kunnen zijn: Europa was aan het industrialiseren en er was nauwelijks sneeuw. Wat hadden we hier aan een sledehond, met onze moderne spoorwegen? Aan waak- en herdershonden hadden we ook weinig behoefte, want daar waren al genoeg Europese rassen voor. Gelukkig vond de houtkoopman Ernest Kilburn Scott hier een uitstekend werkende oplossing voor.

Vanwege het einde van de grote poolexpedities en de modernisering van ons transport nam de behoefte aan samojeden als sledehonden geleidelijk af. Dat had gevolgen voor het uiterlijk waar fokkers naar streefden. Aan de ene kant waren en zijn er fokkers die zich richten op de zogenaamde ‘werklijn’, terwijl de meeste fokkers zich bezig gingen houden met het ‘showtype’ van de samojeed. Deze twee types of lijnen vallen allebei onder hetzelfde ras, maar er zijn wel verschillen als het gaat om uiterlijk, fokdoel en het karakter van de honden. Als je overweegt om een samojeed puppy in huis te nemen is het belangrijk om af te wegen naar welk van de twee types je eigenlijk op zoek
bent.

De werklijn samojeden worden gefokt met een nadruk op de eigenschappen van de werk- en sledehonden zoals ze (waarschijnlijk) vroeger werden ingezet. De showlijn werd, zoals de naam al zegt, vooral gebaseerd op de schoonheid van de samojeed, zijn vacht en zijn algemene uitstraling. Het showtype is tegenwoordig iets forser en hoekiger in verschijning. De vacht van de showlijn is ook langer dan die van de werklijn, wat voor jou als baasje meer vachtverzorging betekent. De werklijn is iets compacter dan de showlijn, met een iets andere gezichtsuitdrukking door de langere snuit. De oren van het werktype zijn ook iets groter. Daardoor vergelijken sommige mensen de werklijn eerder met een wolf en de showlijn met een beer(tje), maar dat is een subjectief oordeel. Qua
gedrag liggen de types niet heel ver uiteen, met de kanttekening dat de werklijn (nog) iets meer beweging nodig heeft dan de showlijn.

De kans dat jij op zoek bent naar een hond om een slee te trekken is natuurlijk kleiner dan de kans dat je een fijne gezinshond zoekt. Toch is het werktype zeker niet alleen geschikt om alleen maar te werken: ook deze samojeden kunnen goed als huishond worden gehouden. Waarschijnlijk ben je aan het nadenken over een puppy en wil je graag een ras vinden dat goed een goede match is voor je persoonlijkheid en je lifestyle. Gelukkig hoef je geen poolreiziger te zijn om een heel geschikt baasje voor een samojeed te zijn. Eeuwen van samenwerken en samenleven met mensen heeft ervoor gezorgd dat deze aantrekkelijke en oorspronkelijke oerhonden een sterk sociaal karakter ontwikkelden. Vanaf de tijd dat ze met hun eerste menselijke bondgenoten de Russische kou trotseerden werden ze echt een onderdeel van de familie. Die warme band met mensen zijn ze nooit meer kwijtgeraakt. Daarom is de samojeed ook vandaag nog een geliefde gezinshond in landen en tijden waarin we de trouwe, dappere sledehonden van vroeger eigenlijk niet echt meer nodig
hebben.

Met een geschiedenis die loopt van geliefde werkhond via sledehond tot aan pluizig troeteldier voor deftige dames heeft de samojeed al heel wat mensenharten veroverd. Dat komt misschien voor een deel door de kenmerkende samojedenglimlach of ‘ sammy smile ’, want door de uitdrukking van de ogen en de opkrullende lippen lijken deze honden altijd te glimlachen. Dat heeft het imago van de samojeed zeker geen kwaad gedaan, want in combinatie met de prachtige poolvacht van deze honden zien ze eruit als een sieraad om mee over straat te wandelen. Achter dat zachte uiterlijk schuilt een net zo zacht en vriendelijk karakter. Niet zo gek dus dat deze sneeuwreizigers tegenwoordig zo vaak gezellig bij de open haard van hun gezinnetjes te vinden zijn.

Met zo’n stoere achtergrond vol fysieke prestaties en barre omstandigheden is de samojeed geen opvallend grote hond. De schofthoogte hoort volgens de Nederlandse rasvereniging voor reuen op 57 centimeter te liggen. Teven horen 53 centimeter te bereiken, met een toegestane afwijking van 3 centimeter hoger of lager. Zoals aangegeven is er in de bouw en forsheid van saojeden verschil te
zien tussen showtypes en werktypes, maar die verschillen vinden we niet terug in de officiële rasstandaard. In de standaard wordt ook geen streefgewicht genoemd, maar over het algemeen is een gewicht van tussen de 25 en 30 kilo gebruikelijk. Ook al zijn samojeden geen reuzen, ze zijn wel gebouwd om vaak en lang te bewegen, met sterk gespierde lichamen en ledematen. Dat is natuurlijk niet zo gek voor een beroemde poolreiziger, want als je een slee honderden kilometers door de sneeuw kunt trekken, dan heb je ook een eeuw later als ras nog flink wat beweging nodig om in
vorm te blijven.

Op een krachtig lijf hoort een sterke hals. Die hals is niet erg lang, maar hoort wel trots omhoog te worden gedragen. Het hoofd van een samojeed heeft een wigvorm en straalt kracht uit door de brede schedel en de rechte lijn van de snuit. De lippen en de neus zijn zwart, hoewel de huid van de neus naar het midden toe bleker kan worden in de winter. In de sterke kaken van een samojeed zit een prima schaargebit. Door de omhoog krullende mondhoeken ontstaat de kenmerkende glimlach die samen met de donkerbruine amandelvormige ogen de kop van deze hond zoveel uitdrukkingsvermogen geeft.

Een leven in de Siberische sneeuw vraagt om extreem goede isolatie, en die beschermingslaag draagt de samojeed nog altijd. Eigenlijk is de vacht van het ras zelfs een dubbele laag. Daarbij groeit de langharige, hardere en stugge bovenlaag door de zachtere, dichte en korte ondervacht heen. Zo ontstaat een echte ‘bontjas’: een veerkrachtige, dichte en supergoed isolerende dubbele vacht. Rondom de hals en schouders is een langere ‘kraag’ te zien, met een ‘broek’ aan de achterpoten. De staart is ook extra rijk behaard, en tussen de tenen zitten extra haren om de voeten te beschermen.

Hoewel de voorouders van de moderne samojeed meer kleuren hadden dan alleen witte tinten, is de rasstandaard van vandaag heel duidelijk. De vacht hoort zuiver wit, wit met biscuit, of crèmekleurig te zijn. Het liefst zien jury’s een karakteristieke glinstering in de vacht terug. Die poolvacht is absoluut een factor geweest in de groeiende populariteit van deze honden. Toch kan het ook een nadeel zijn, want zelfs al wordt er kleding gemaakt van samojedenhaar, als baasje zul je vooral heel grondig en regelmatig moeten borstelen om de vacht in conditie te houden. Dat geldt dubbel op het moment dat je hond in de rui gaat, dus je bent vast gewaarschuwd.

Samojeden zijn altijd werkhonden geweest voordat ze door de dames van de westerse high society werden omarmd. Die werklust zie je nog altijd terug in het karakter van het ras. Het jachtinstinct en de trekken van een waakhond zijn nauwelijks meer aanwezig door het jarenlange fokken op andere eigenschappen. Dat maakt deze werkhonden extra sociaal, want ze staan al eeuwen heel dicht bij de mensen die ze houden. Een samojeed wil het liefst echt een onderdeel van het gezin zijn en zo veel mogelijk bij je in de buurt blijven, net zoals vroeger in Siberië, toen zijn dikke vacht kinderen en ook volwassenen warm wist te houden als het kwik tot ver onder het vriespunt daalde.

Door de sterke mensgerichte aard van samojeden zijn deze honden slecht in staat om veel tijd alleen door te brengen. Hoewel we sowieso afraden om een hond te nemen als er dagelijks meer dan vijf uur niemand thuis is om je dier gezelschap te houden, is dat een extra belangrijk aandachtspunt voor wie overweegt om een samojeed puppy aan te schaffen. Het afgezwakte jachtinstinct maakt ze wel weer erg geschikt om samen met andere huisdieren te houden. Ook met kleine kinderen kunnen samojeden meestal prima overweg. Toch mag je honden en kinderen nooit zonder toezicht van een
volwassene alleen laten.

Het lange succesverhaal van de band tussen samojeden en mensen berust voor een belangrijk deel op de intelligentie van deze honden. Door de eeuwen heen zijn ze dicht genoeg bij mensen gebleven om ze goed te leren begrijpen. Dat maakt deze honden niet alleen goed gezelschap, maar ook hele leuke speelkameraden. Ze houden van werken voor en met hun baasjes, dus samen spelletjes doen, liefst een beetje actief in de buitenlucht, is een hele goede manier om je samen te vermaken en je band verder te versterken. Pas wel op voor al te veel scherpzinnigheid: deze dieren zijn slim en handig genoeg om met hun voorpoot een deur open te maken waarvan jij dacht dat hij dicht zat...

De sterk ontwikkelde sociale intelligentie van een samojeed brengt ook nadelen met zich mee. Deze honden zijn erg gevoelig voor de manier waarop ze worden behandeld. Omgekeerd kunnen ze jouw stemming ook feilloos aanvoelen. Snauwen en schreeuwen, isolement en verveling zijn risico’s voor deze gevoelige dieren. Zorg daarom voor een positieve, consequente opvoeding en besteed genoeg aandacht aan goede socialisatie. Geef je dier genoeg aandacht, beweging en mentale afwisseling, dan heb je er een perfecte huisgenoot en speelkameraad aan.

Het belangrijkste aandachtspunt bij de verzorging van een samojeed is de vacht. Natuurlijk hoef je geen liefhebber van hondenshows en perfect opgedirkte pluizenbollen te zijn om voor een samojeed als huisdier te kiezen, maar aan een dagelijkse dosis aandacht voor de vacht ontkom je niet. Goed borstelen is een voorwaarde om klitten en knopen te voorkomen. Eenmaal of tweemaal per jaar
gaat een samojeed in de rui. In die fase verliezen deze honden erg veel haar, dus je zult niet ontkomen aan losse haren op de grond en op je meubilair. Hoewel de meningen verschillen, wordt door sommige bronnen aangeraden om tijdens de rui de vacht te wassen en vervolgens droog te blazen. Op die manier komen losse haren ook vrij uit de ondervacht.

Zoals bij ongeveer elk hondenras zijn de nagels en de tanden van een samojeed extra aandacht waard tijdens de verzorging. Leer je hond (en jezelf) vanaf de puppytijd aan om dagelijks het gebit te poetsen met speciale hondentandpasta. Daarmee bescherm je niet alleen de tanden en het tandvlees, maar heb je ook dagelijks de kans om het gebit te controleren op ontstekingen en irritaties. Als je denkt dat je een verkleuring of ontsteking ziet, raadpleeg dan je dierenarts. Het gebit is een essentieel stuk gereedschap voor je hond, maar een infectie kan ook overslaan naar andere lichaamsdelen en daar veel ellende veroorzaken. Controleer bij het kammen van de vacht of de nagels van je samojeed niet te lang worden. Als je niet zeker weet hoe je de nagels moet knippen, ga dan naar een professional. Verkeerd knippen kan je hond ernstig belemmeren bij het lopen, wat slecht nieuws is voor een ras dat veel beweging nodig heeft.

Een echte werkhond zoals een samojeed kan niet zonder voldoende beweging. Deze honden zijn niet bang om zelf op pad te gaan als ze de kans krijgen, dus geef ze de ruimte waar het kan, maar hou ze goed in de gaten als je ze vrij in je tuin laat rondlopen. Toch is een samojeed pas echt in zijn element als hij samen met zijn baasje de buitenlucht in mag. De werklust die de samojeed in zijn bloed heeft zitten wordt het beste gestimuleerd wanneer jullie er met z’n tweeën op uit gaan, of met het hele gezin natuurlijk. Daarbij hoef je je om een volwassen samojeed geen zorgen te maken als dat wandelingetje wat langer duurt. Het uithoudingsvermogen van deze honden is groot genoeg om het langer vol te houden dan jij – zolang je die conditie maar op peil houdt door regelmatig te
bewegen.

Hoewel samojeden echte honden zijn voor actieve baasjes die hun dieren het liefst overal bij betrekken, zijn ze als puppy’s kwetsbaar voor blessures. Verschillende experts hebben uiteenlopende meningen over bewegen voor puppy’s, maar de consensus is dat deze snelgroeiende enthousiastelingen door hun baasje in toom moeten worden gehouden tot ze volgroeid zijn. Aan de andere kant moet dat sterke spierstelsel genoeg training krijgen, maar dan wel gedoseerd. Voor puppy’s mag je in het algemeen aanhouden dat je samen vijf minuten langer mag wandelen voor elke maand dat de puppy ouder wordt, en dat vier keer per dag. Is je samojeed puppy dus drie maanden oud, dan mag je vier rondjes van 5x3=15 minuten lopen, enzovoort. Pas op dat je puppy niet te veel traploopt of klimt en springt, ook al vindt hij dat nog zo leuk. Dat geldt zeker voor hoge meubels, want dat is erg schadelijk voor de gewrichten.

Er zijn allerlei hondensporten te bedenken waar deze actieve werkhonden erg gelukkig van worden, zeker als ze die sporten samen met jou kunnen beoefenen. Ook hier moet je wachten tot na de eerste puppytijd, maar op dat moment heb je keuze genoeg. Behendigheid, steppen, frisbee of lekkere lange cross-country tochten: een samojeed doet het allemaal met plezier. Je kunt er ook voor kiezen om de oude herdersinstincten van het ras aan te spreken met speciale veedrijf-
activiteiten, of zelfs de trekcapaciteit als sledehond ontwikkelen door ze – letterlijk – voor een karretje te spannen. Als je het geluk hebt dat je echte sneeuw kunt opzoeken is een originele slee zelfs ook een optie. Wat je ook kiest, zorg ervoor dat het inspanningsniveau niet te hoog wordt en onthoud dat een samojeed pas echt gelukkig is als zijn baasje ook blij wordt van een paar uurtjes
samen sporten!

Als trouwe gezinshond met een lange geschiedenis als mensenvriend heeft een samojeed geleerd om heel gevoelig te zijn voor het gedrag, de stem en het gevoel van zijn baasjes. Daarom is het bij de opvoeding van deze honden heel belangrijk dat je die gevoelige aard respecteert. Maak altijd een goede start door samen naar een officiële puppycursus te gaan. Daar leer je onder toeziend oog van specialisten hoe je omgaat met gehoorzaamheid en hoe je samenwerkt, terwijl je ook een begin maakt met de socialisatie van je puppy.

Socialisatie draait om het wennen aan de wereld om je hond heen, met alle vreemde indrukken die mensen, dieren en andere factoren zoals het verkeer kunnen opleveren. Neem ook tijdens jullie wandelingen de tijd om aan al die nieuwe dingen te wennen. Straal rust en vertrouwen uit om te voorkomen dat je puppy angstig en zenuwachtig reageert. Geef rustig aan wat mag en wat niet mag, zodat je op een positieve manier samen de regels kunt leren.

Er wordt wel beweerd dat een samojeed erg moeilijk is om op te voeden. Dat is zeker niet zonder meer waar, maar deze honden verdienen wel een solide, goed doordachte en vooral consequente opvoeding. Wees ervan bewust dat een samojeed een intelligente hond is. Intelligentie kan een voordeel zijn, want deze honden leren snel, maar het kan ook een nadeel worden als je puppy gemakkelijk verkeerd gedrag aanleert. Als je niet oppast begrijpt je samojeed in no-time hoe hij jou kan manipuleren om zijn zin te krijgen. Zorg er dus voor dat je consequent blijft in de opvoeding. Doe dat wel op een manier die rekening houdt met de gevoelige aard van je hond, dus ga niet lopen snauwen of schreeuwen bij ongewenst gedrag. Probeer de nadruk te leggen op gedrag dat je wel graag ziet door dit gedrag te belonen. Het helpt enorm bij de opvoeding als je vooraf informatie verzamelt over de juiste training voor je puppy. Op deze site vind je al een handige selectie aan boeken over de beste training voor je puppy, dus hier kun je vast een goede start maken voordat je puppy arriveert.