Alles over de Vizsla

De honden die onder de rasnaam vizsla vallen – want officieel hebben we het daarmee over twee rassen – kunnen hun oorsprong traceren tot het oude Hongarije van vlak na de middeleeuwen. Er zijn al aanwijzingen voor het bestaan van deze honden te vinden die door Karmelieter monniken zijn opgetekend in 1357. Toch loopt de voorgeschiedenis van de vizsla nog veel verder terug in de tijd, want zelfs de Romeinen hadden het in hun geschriften al over de voorouders van deze dieren. Daar hebben ze het nog over de pannonische hond, naar Pannonia, zoals Hongarije toen werd genoemd. Tegenwoordig staat de vizsla officieel bekend als de Hongaarse Staande Hond of Magyar Vizsla (Hongaars voor ‘Hongaarse Aanwijzer’ naar zijn rol tijdens de jacht). De oude geschiedenis is moeilijk te achterhalen en de meningen lopen uiteen, maar veel kenners zijn het eens over een aantal belangrijke stappen uit dit lange verhaal.

Hongarije, het gebied waar de vizsla is ontstaan, is eeuwenlang een kruispunt van rijken en beschavingen geweest. Daardoor hebben allerlei culturen met hun eigen hondenrassen de bloedlijn van de vizsla verrijkt. Zo hebben bijvoorbeeld de Turken die er in 1526 binnenvielen hun eigen voorlopers van het ras meegebracht. Toen het land door het Habsburgse rijk rond het huidige Oostenrijk werd ingelijfd kwamen de oude vizsla’s waarschijnlijk in aanraking met invloeden van Duitse jachthonden. De Duitse en Weimarse staande hond worden ook gezien als waarschijnlijke invloeden. In de negentiende eeuw was de Engelse pointer een invloed op de genenpoule van de vizsla, zoals dat voor veel honden op het Europese vasteland geldt. Terwijl buitenlandse machten kwamen en gingen, voegden ze allemaal hun eigen hondenrassen toe aan de achtergrond van de Hongaarse honden. Zo ontstond door allerlei oude invloeden de vizsla die we vandaag kennen als een superieure jachthond, en die over de hele wereld ook als gezinshond een thuis heeft gevonden.

Vizsla’s hebben in hun land van herkomst heel wat oorlogen, machtswisselingen en andere maatschappelijke onrust overleefd, toch betekent die lange en respectabele geschiedenis nog niet dat de vizsla zonder problemen door de eeuwen heen is gewandeld. In de loop van de negentiende eeuw werd de bloedlijn bijna hopeloos verwaterd door kruisingen met Engels en Schotse terriërs, net na de Tweede Wereldoorlog waren deze honden zelfs bijna helemaal verdwenen; niet alleen in Hongarije, maar ook daarbuiten. Met de ongeveer tien oorspronkelijke vizsla’s die nog over waren gebleven werd net op tijd een nieuw fokprogramma opgezet. Als dat niet was gebeurd zouden we vandaag de dag waarschijnlijk alleen nog maar in geschiedenisboeken over deze mooie, trouwe en zachtaardige honden kunnen lezen.

Vanuit het naoorlogse fokprogramma veerde de vizsla langzaam weer op. Tegenwoordig komen de honden ook veel voor in buurlanden van Hongarije, zoals Roemenië, Oostenrijk en Slowakije. Sinds het einde van WO2 zijn vizsla’s ook populair in veel westerse landen, waaronder de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar ze zelfs tot de vijftig populairste hondenrassen worden gerekend. In Nederland kwam de eerste geregistreerde vizsla in 1953 aan, die een jaar eerder door wandelaars was ontdekt in een herberg hoog in de Oostenrijkse Alpen. Daar was het eigenlijk veel te koud voor het dier, dat een geschenk aan de eigenaar was van een Hongaarse barones. Deze hond, Thora genaamd, kreeg in het zachtere klimaat van ons land in 1953 vijf puppy’s na in het buitenland te zijn gedekt. De eigenaar haalde nog meer vizsla’s naar Nederlandse bodem en zo kreeg deze hond ook bij ons vaste grond onder de voeten.

In de kern is de vizsla nog altijd een echte jachthond, ook al zijn ze heel geschikt om als trouwe huisvriend bij gezinnen te leven. Eeuwenlang waren ze de jachtgezellen van de adel geweest, die deze honden bijna jaloers voor zichzelf wilden houden. Daardoor bleef hun bloedlijn ook een hele tijd intact, want de edelen en krijgsheren van die tijd waren erg gesteld op zulke goede jachthonden. Deze ‘staande honden’ hebben een eigen bijzondere jachttechniek: ze zoeken met hun neus in de wind naar sporen van wild. Pikken ze zo’n geurspoor op, dan gaan ze heel kenmerkend ‘voor’ staan, waarmee ze de jager precies laten zien waar de prooi zich bevindt. Vizsla’s kunnen naast voor staan ook apporteren, wat voor een jachthond neerkomt op het ophalen van een geschoten dier zoals bijvoorbeeld een eend of een patrijs.

Misschien helaas voor de vizsla – maar in elk geval gelukkig voor een heleboel wilde dieren – is de behoefte aan goede jachthonden tegenwoordig niet meer te vergelijken met vroeger. Toch heeft deze klassieke Hongaarse hond nog een heleboel andere eigenschappen die hem niet alleen als jachthond, maar juist ook als gezinshond heel goed laten gedijen, zoals sinds de jaren ’50 ook veel Nederlandse baasjes al hebben ontdekt. Mocht je nu, of na het lezen van dit artikel, overwegen om zelf een vizsla in huis te nemen, weet dan wel dat je je puppy en volwassen hond niet zomaar de hele dag op de bank of in zijn mand kunt laten liggen. Diep van binnen is je vizsla nog altijd de actieve, energieke en gevoelige jager die hij altijd is geweest.

Om verwarring te voorkomen moeten we onderscheid maken tussen twee ‘types’ vizsla, die officieel als twee aparte rassen worden beschouwd door de FCI. Het verschil zit hem in vacht van de twee. De kortharige vizsla heeft een dichte, stevige en harde vacht met korte haren, terwijl de draadharige vizsla juist een twee tot drie centimeter lange aanliggende vacht heeft die er iets doffer uitziet, met daaronder een ondervacht die compact is en waterafstotend werkt. De draadharige vizsla ontstond pas recent, toen in de jaren ’30 van de vorige eeuw vizsla’s werden gekruist met de Duitse staande hond (draadhaar), om de jachtkwaliteiten nog verder te verbeteren.
De verschillen tussen de korthaar en de draadhaar vizsla zijn vooral uiterlijke kenmerken, hoewel de draadhaar vizsla als iets rustiger van karakter wordt gezien. Voor deze tekst blijft het onderscheid tussen de twee vizsla rassen vooral beperkt tot de verzorging van de vacht, de weerbestendigheid en de uiterlijke kenmerken van de honden.

Vizsla’s zijn vergeleken met andere jachthonden middelgrote honden: ze hebben zeker niet de bouw van een konijnenjager zoals bijvoorbeeld een teckel, maar zijn ook niet zo groot en stevig als rassen die werden gebruikt om op groot wild te jagen. Hun lichaamsbouw is rank en licht, met duidelijk zichtbare spierbundels en smalle flanken. Een reu hoort een schofthoogte van tussen de 58 en 64 centimeter te bereiken, terwijl teefjes iets kleiner worden met 54 tot 60 centimeter. Aan het gewicht is te zien dat ze slank van postuur zijn: 20 tot 30 kilo voor reuen en 18 tot 25 kilo voor teven. Deze atletische bouw maakt van de vizsla een hond die veel energie heeft en een prima uithoudingsvermogen, wat natuurlijk goed van pas kwam bij lange jachtexpedities in de Hongaarse natuur.

De kortharig vizsla heeft, zoals de naam al zegt, een kortere vacht dan de draadharige vizsla, maar onder die buitenste laag zit een nog groter verschil. De kortharige vizsla heeft namelijk niet de wollige ondervacht die de draadhaar wel heeft. Dat is misschien praktisch in de verzorging van deze dieren, want ze verliezen minder haren dan de draadharige honden, maar voor het dier zelf kan het een nadeel zijn. De kortharige vizsla is namelijk slecht bestand tegen koud en vochtig weer. Daar moet je als baasje goed rekening mee houden, want een korthaar kan echt niet buiten worden gehouden, zeker niet in onze koude Hollandse winters. Zowel de kortharige als de draadharige vizsla heeft een vacht die tarwegeel tot lichtbruin is, in verschillende tinten en schakeringen door elkaar. Waar de kortharige vacht glanzend en glad oogt is de draadharige vizsla iets ruwhariger om te zien. Op de buik, onderaan de poten en in het gezicht is het haar iets korter, maar het gezicht van de draadharige vizsla herken je aan een ‘baard’ die twee tot drie centimeter lang afhangt langs de neus.

Ondanks de oorsprong als jachthond is een vizsla een zachtaardige hond met een flinke intelligentie. Dat maakt deze dieren prima vrienden van het gezin, ook als daar kinderen of andere huisdieren bij horen. Een vizsla heeft een scherpe sociale intelligentie en is graag in de buurt van mensen. Anders bekeken zijn ze daardoor ook wat aanhankelijk van aard, dus een vizsla is niet geschikt om lang alleen thuis te laten. Ze zijn ook gevoelig voor de sfeer in huis, dus zoals dat voor alle honden geldt is het hier misschien wel extra belangrijk om niet tegen je vizsla te schreeuwen: belonen van goed gedrag werkt altijd beter dan het bestraffen van ongewenst gedrag. Voorwaarde voor een lieve, sociale vizsla in huis is natuurlijk wel een goede opvoeding en socialisatie van je puppy, maar ook dat geldt in principe voor elke hond. Nog zo’n algemene opmerking: ook al is je vizsla nog zo’n lieverd, honden mag je nooit zonder toezicht met kinderen alleen laten, al was het maar om zeker te weten dat je misverstanden en ongelukken voorkomt. Er zit ook nog een beschermend trekje in zijn genen; iets om rekening mee te houden als er bijvoorbeeld onbekende kinderen komen spelen.

De eeuwenlange pogingen om van de vizsla de ultieme jachthond te maken hebben gezorgd voor een hond met een enorme hoeveelheid energie in zijn lijf. Dat is een erg belangrijk aandachtpunt voor alle toekomstige baasjes, want je kunt een vizsla absoluut niet de hele dag in huis laten zitten. Allen maar drie keer per dag even uitlaten is ook ronduit onvoldoende. Dit is dus typisch een hond voor actieve baasjes, die het heerlijk vinden en ook de tijd hebben om dagelijks een stevige wandeling van minstens een uur te maken. Een andere goede optie is fietsen en je vizsla lekker mee laten lopen, want zo kan je hond al die energie kwijt. Krijgt hij daar niet de kans voor, dan liggen apathie, verveling en probleemgedrag al snel op de loer.

De Nederlandse rasvereniging stelt als eis in het fokreglement dat allebei de ouderdieren geslaagd moeten zijn voor een jachttest, die in verschillende vormen kan worden afgenomen. Daarmee wil de vereniging het traditionele jachtkarakter van de vizsla bewaren. Als je met vizsla in de buitenlucht bent zonder zelf een jager te zijn kun je je hond prima vermaken met apporteren en andere jachtgerelateerde spelletjes, want je hond heeft een sterke wil om met en voor je te werken en via de oude jachtinstincten kun je samen ook prima aan de minimale dagelijkse beweging komen die je dier nodig heeft. Bijkomend voordeel van deze jachtspelletjes is dat ze je vizsla ook meteen een dosis mentale uitdaging geven die je hond nodig heeft om geestelijk in topvorm te blijven. Natuurlijk moet je wel rustig beginnen met het bewegingsregime van je vizsla puppy, want de gewrichten, spieren en hersenen moeten wel de tijd krijgen om zich gezond te ontwikkelen.

De kortharige vizsla is een vrij onderhoudsvriendelijke hond als het om de vachtverzorging gaat. Deze korte vacht verliest nauwelijks haar, behalve in de ruiperiode. Een keer per week borstelen is in de regel voldoende om de vacht in goede conditie te houden. De draadharige vizsla heeft meer vachtverzorging nodig en verliest ook meer haren in huis. Aan de andere kant is de draadharige vizsla ook beter geschikt voor het buitenleven: als je in koud weer met een kortharige vizsla gaat wandelen kan het nodig zijn om een hondendekentje te gebruiken om te voorkomen dat je hond onnodig kou lijdt.

Een vizsla heeft niet bijzonder veel nodig als het om de verzorging van het uiterlijk gaat, maar naast de vacht van je hond zijn er nog een aantal belangrijke standaard punten die je als verantwoordelijk baasje in de gaten moet houden. Het gebit is een essentieel stuk gereedschap van elke hond, dus hier is degelijk onderhoud belangrijk. Controleer het gebit en het tandvlees van je hond regelmatig op rode plekjes, vuil en ontstekingen, want infecties in de mond kunnen overslaan naar andere delen van het lichaam en veel schade en ellende veroorzaken. Poets de tanden van je vizsla wekelijks met speciale hondentandpasta, zodat je meteen een mooie gelegenheid hebt om het gebit te checken. Als je dit vanaf de puppytijd aanleert, wordt het voor jullie allebei een kwestie van routine zonder stress of strijd.

Als het goed is beweegt je vizsla genoeg om te voorkomen dat de nagels te lang worden. Hou dit wel goed in de gaten en als je niet zeker weet of ze geknipt moeten worden, of je weet niet hoe dit moet, schakel dan een specialist in. In de vacht rond de ogen en oren van je hond kan vuil gemakkelijk ophopen, wat tot infecties kan leiden die je absoluut wilt voorkomen. Inspecteer deze plekken regelmatig en dep ze schoon met lauw gekookt water als er vuil is achtergebleven.

Het is al eerder opgemerkt, maar wie een vizsla in huis wil nemen moet genoeg tijd en energie hebben om samen een actief leventje te leiden. Als een vizsla zijn energie niet kwijt kan zal hij uiteindelijk depressief en apathisch worden, of juist hyperactief en onhandelbaar. Ook kun je allerlei probleemgedrag en dwanghandelingen gaan zien, dus kortom: als je kiest voor een vizsla is het jouw verantwoordelijkheid om voor genoeg beweging te zorgen. Een stevige wandeling van een uur is echt nodig, elke dag als het maar even kan. Daarbij is ook de nodige mentale prikkeling nodig om je hond geestelijk in goede conditie te houden. Spelletjes doen beantwoordt niet alleen aan de behoefte voor mentale uitdaging, maar ook de drang om samen te werken en resultaten te boeken. Let op, want een vizsla is erg intelligent. Je zult dus regelmatig nieuwe spelletjes en puzzels moeten bedenken om het leuk te houden samen. Gelukkig zijn er genoeg boeken, websites en forums te vinden voor inspiratie, dus wees hier actief in, dan heb je een fantastische wandel- en speelkameraad aan je hond.

Hoe energiek een vizsla ook is, in de puppytijd is je hond nog volop in de groei. Daarom moet je de hoeveelheid beweging goed afstemmen op de fase waar je puppy in zit. Als stelregel kun je aanhouden dat een puppy vijf minuten per keer extra mag wandelen voor elke maand dat hij ouder wordt. Is je puppy dus twee maanden oud, maak dan vier rondjes per dag van 2x5=10 minuten; bij vier maanden wordt dat 4x5=20 minuten. Doe dit vier keer per dag en tel de uitstapjes voor een snelle plas daarbij niet mee, dan geef je de gewrichten en spieren genoeg rust om zich gezond te ontwikkelen. Ook geestelijk heeft je puppy genoeg rust nodig. Zorg dat er een rustig eigen plekje beschikbaar is, zoals een bench of hondenmand, waar je dier zich veilig kan terugtrekken om te liggen en te slapen. Zo kan hij alle nieuwe prikkels goed verwerken voor een evenwichtige geestelijke groei.

De vizsla is een gevoelige, zachtmoedige en fijnbesnaarde hond. Met die zachte persoonlijkheid moet je goed rekening houden tijdens de opvoeding en socialisatie van je puppy. Hij voelt jouw stemming feilloos aan, dus als je gefrustreerd of boos wordt dan zal je hond dat merken en zich er niet lekker bij voelen. Door die fijnzinnige aard is een vizsla ook kwetsbaar voor harde taal en bestraffende woorden. Hiermee help je de opvoeding van je puppy of volwassen hond niet de goede kant op: integendeel, het gaat zich onherroepelijk wreken in een hond die niet goed weet hoe hij zich naar zijn baasje moet gedragen. Blijf altijd rustig naar je vizsla toe, ook als hij zich een keer niet gedraagt zoals jij dat wilt. In wezen zijn deze honden niet moeilijk op te voeden, want ze zijn slim en leren graag. Zolang jij het geduld hebt om je hond positief op te voeden door hem te belonen voor goed gedrag en niet te schreeuwen, of, erger nog, fysiek op te treden, kun je een vizsla prima opvoeden tot een rustige, vriendelijke kameraad voor je hele gezin.

Het is altijd een goed idee om samen met je hond op puppycursus te gaan. Hier leren experts jullie met elkaar samen te werken terwijl je puppy ook met andere mensen en dieren om leert gaan. Daardoor maak je meteen een goede start met de socialisatie van je vizsla. Als je zelf kinderen hebt kan dat heel goed samengaan met een vizsla in huis, maar geef je puppy en je kids wel de tijd en ruimte om aan elkaar te wennen, en zorg er daarbij voor dat je altijd in de buurt blijft om een oogje in het zeil te houden. Bereid je ook voor op de komst van je puppy door je vooraf goed in te lezen met praktische boeken.